Chabry to kwiaty zapewne znane każdemu z nas z dzieciństwa! Trudno wyobrazić sobie pole pszenicy bez bławatków. Bławatki często w uprawach zbożowych uważane są za chwasty. Starożytni Grecy wiedzieli o właściwościach leczniczych kwiatów bławatka, a roślina ta otrzymała swoją łacińską nazwę – Centaurea cyanus – na cześć mitycznego centaura Chirona. Ten centaur — półbóg, jak głosi legenda, zajmował się uzdrawianiem i uzdrawianiem ludzi kwiatami chabrów.
Bławatek charakterystyka
Kwiaty bławatka niebieskiego są wpisane do rejestru surowców leczniczych. Jednak ze względu na ogromne koszty pracy, związane z zakupem, są coraz rzadziej wykorzystywane w medycynie naukowej. Wśród uzdrowicieli ludowych, w przeciwieństwie do medycyny naukowej, zawsze popularne są preparaty na bazie kwiatów bławatka.
Chaber jest wszędzie. Jest kwiatem w ogrodach warzywnych, w nasadzeniach żyta i pszenicy. Jego przepiękne kwiaty kwitną w czerwcu-lipcu, aż do jesieni.
Jest to roczne zioło o wysokości od 40 do 80 cm, kwiatostany w postaci koszyczków, składające się z kwiatów rurkowatych i lejkowatych. Po uschnięciu kwiatów na ich miejscu tworzą się niełupki z dużą puszystą kępką.
Chaber to roślina, która w ostatnich latach została szczególnie doceniony, ze względu na właściwości lecznicze, jakie posiada. Jednak jeszcze do niedawna bławatek był traktowany jako zwykły chwast. Grono ludzi szukało różnych sposobów, jak wyplenić go z łąk. Dzisiaj roślina znajduje szerokie zastosowanie w lecznictwie, głównie dlatego, że wykazuje między innymi działanie przeciwzapalne, przeciwgrzybiczne i moczopędne.
Zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem, w którym dowiesz się, do jakich celów wykorzystać kwiat chaber, jakie są jego właściwości zdrowotne oraz jak uprawiać tę roślinę.
Dalsza charakterystyka rośliny
Kwiat chaber to pospolita roślina, którą można spotkać dosłownie wszędzie. Charakterystyczne niebieskie główki rosną przede wszystkim na łąkach oraz pośród zbóż. Chaber występuje w całej Europie oraz Azji. Jest to kwiat jedno lub dwuroczny. Posiada wspomniane już charakterystyczne, błękitne płatki, które tworzą koronę. Charakteryzuje się cienką, włochatą i rozgałęzioną łodygą, która jest ubogo ulistniona. Roślina osiąga wysokość od 30 do 90 cm.
Podstawowym kolorem rośliny jest błękitny. Coraz częściej można spotkać również kwiaty w kolorze białym, czerwonym, a także różowym – wszystko za sprawą wykorzystania bławatka jako rośliny ozdobnej. Występuje nawet około 500 różnych gatunków chabra.
Chaber można uprawiać w każdym ogrodzie! Jak?
Kwiat, mimo iż wygląda na roślinę bardzo delikatną, nie ma dużych wymagań, jeśli chodzi o jego uprawę. Roślinka lubi ziemię przepuszczalną, żyzną i bogatą w składniki mineralne. Jednak roślina ta może rosnąć również na glebach, które są ubogie w składniki odżywcze. Preferuje jednak miejsca mocno nasłonecznione, stąd też tworzą ogromne połacie na łąkach oraz polach zbożowych. Z uwagi na bardzo łatwe i samoistne rozsiewanie się bławatka, traktowany jest on w większości przypadków jako chwast.
Opieka
Świeżo posadzone rośliny są podlewane i na początku robią to regularnie. Wskazane jest również mulczowanie nasadzeń kompostem. W przyszłości musisz upewnić się, że nie ma chwastów, od czasu do czasu poluzuj. Posadzone chabry kwitną zwykle w pierwszym roku, choć niezbyt obficie. Po zakończeniu kwitnienia szypułki należy odciąć, aby zachować efekt dekoracyjny roślin.
Te kwiaty są łatwe w pielęgnacji. Czasami trzeba je odchwaszczać i rozluźniać, podlewać tylko podczas silnej suszy. Prawie nie chorują, mają niewiele szkodników, więc nie należy stosować żadnych środków, aby je chronić.
Rozwój
W naturalnych warunkach chabry rosną wyłącznie na otwartym terenie, uwielbiają jasne słońce. Również w ogrodzie można znaleźć dla nich jasny obszar, ponieważ nawet przy najmniejszym zacienieniu będą się pogarszać. W przypadku sadzenia grupowego chabry należy sadzić tak, aby nie przeszkadzały sobie nawzajem lub nie miały cienia innych, wyższych roślin. Są one mrozoodporne, nie boją się mrozu, a zimą nie przemarzają. Gleby preferują pożywne, najlepiej neutralne.
Naturalne piękno bławatka zostało jednak docenione i coraz częściej znaleźć go można również w przydomowym ogrodzie.
W celach leczniczych kwiaty zbiera się w okresie pełnego kwitnienia, ale zanim zaczną więdnąć. Cały kosz z kwiatami jest odcinany. Następnie wszystkie niebieskie kwiaty brzegowe są odcinane do użytku. Są starannie oddzielane od wewnętrznych kwiatów rurkowych, których wnikanie do surowca obniża jakość leku. Trawa bławatek jest również surowcem leczniczym, który zbiera się od czerwca do sierpnia. Jej korzenie zbiera się późną jesienią.
Chaber bławatek — właściwości i zastosowanie kwiatu
Zaopatrzenie w surowce lecznicze odbywa się w fazie kwitnienia bławatka, od czerwca do września. W związku z poprawą środków agrotechnicznych do zwalczania chwastów, coraz rzadziej spotykane są chabry, które wcześniej występowały w obfitości w uprawach zbóż.
Zbieranie kwiatów wiąże się z ogromnymi kosztami pracy fizycznej, ponieważ tylko marginalne płatki są wykorzystywane jako surowiec leczniczy. Należy go zrywać z koszy kwiatowych. Konieczne jest szybkie suszenie płatków bławatka, najlepiej w piekarnikach elektrycznych (temperatura w zakresie 40 – 50°C). Suszenie można również przeprowadzić w sposób naturalny, rozprowadzając surowce cienką warstwą pod markizami, aby uniknąć bezpośredniego światła słonecznego. Pod wpływem światła ultrafioletowego kwiaty tracą swój naturalny kolor z powodu zniszczenia pigmentu barwiącego, dlatego takie surowce są odrzucane.
Jak suszyć zebrany surowiec?
Zebrane surowce należy suszyć w dobrze wentylowanym zacienionym miejscu. W świetle niebieskie kwiaty szybko stają się białe, co pogarsza ich jakość. Okres przechowywania suchych kwiatów to rok.
Wydajność gotowego surowca wynosi 1:4-5, czyli ze 100 kg świeżych kwiatów uzyskuje się 20 – 23 kg suchych kwiatów. Jeśli weźmiemy pod uwagę koszty pracy, to cenę surowców można porównać z szafranem. Dlatego zbieranie często odbywa się wyłącznie w celu późniejszego eksportu.
Skład chemiczny
Wartość leczniczą mają:
- glikozyd centauryna,
- cykoria
- cyjanek antocyjanów,
które nadają kwiatom charakterystyczny kolor.
Pigment cyjaninowy jest związkiem kwasu cyjanowodorowego, dlatego ma specyficzną toksyczność. Działanie farmakologiczne tych glikozydów, a właściwie produktów ich hydrolizy (rozszczepiania w środowisku wodnym), precyzyjnie określa zakres stosowania.
Efekt farmakologiczny
Cyjanina antocyjanów ma podstawową wartość terapeutyczną. Jak wiadomo, antocyjany to silne naturalne przeciwutleniacze, które mają wielopłaszczyznowy wpływ na organizm i spowalniają procesy starzenia. Pod wpływem antocyjanów następuje wzmocnienie naczyń włosowatych (w tym naczyń mózgowych) i wzrost ich elastyczności, co z kolei służy zapobieganiu udarom i mikroudarom, chorobie Alzheimera, różnym krwawieniom wewnętrznym itp.
Preparaty na bazie kwiatów, mają właściwości łagodzące, pomagają łagodzić ból i tłumić skurcze. Podczas leczenia preparatami z bławatka wzrasta diureza (oddawanie moczu) i obserwuje się efekt żółciopędny. Często preparaty z bławatka są przepisywane, jako środek napotny i przeciwgorączkowy, a także w celu zatrzymania procesów zapalnych i wzmocnienia odporności.
Właściwości lecznicze i zastosowanie w medycynie naukowej
Preparaty na bazie marginalnych kwiatów bławatka są przepisywane do leczenia przewlekłych i ostrych chorób dróg oddechowych, w tym w obecności składnika wirusowego. Chabry są częścią kolekcji do leczenia chorób układu moczowego (zapalenie nerwu, pyelitis, zapalenie cewki moczowej i pęcherza moczowego), wątroby i pęcherzyka żółciowego (żółtaczka), przewodu pokarmowego (biegunka, ból brzucha, kolka i skurcze jelit itp.). Kwiaty chabrów podawane są jako składnik opłat przeznaczonych na leczenie obrzęków (obrzęków) różnego pochodzenia.
Zewnętrznie kwiaty tej rośliny są stosowane w praktyce okulistycznej do okładów i prań w leczeniu zapalenia powiek i zapalenia spojówek.
Lecznicze właściwości bławatka w medycynie ludowej
Uzdrowiciele stosują w swojej praktyce zarówno marginalne kwiaty bławatka, jak i całe kosze, liście i nasiona rośliny. Zmiażdżone nasiona bławatka służą do opatrywania ran, ponieważ stymulują szybsze gojenie się uszkodzeń. Uważa się, że kleik z nasion pomaga pozbyć się brodawek na skórze. Liście w postaci okładów stosuje się w leczeniu ran i oparzeń.
Z kwiatowych koszyczków bławatków przygotowuje się wyciągi wodne (najczęściej wywary), które są przepisywane na nerwice, migreny, bóle brzucha i niektóre choroby serca.
Przepisy ludowe
- Napar z ziół. Na 4 szklanki wrzącej wody – 3 łyżeczki suchej trawy. Naparzać przez 2 godziny. Stosować po 1 łyżce 3-4 razy dziennie. Lek polecany jest w leczeniu przeziębień i kaszlu, na ból żołądka, leczenie niektórych chorób układu moczowego.
- Nalewka. Przygotowany z wódką (alkohol 40%) w proporcji 1:10. Czas trwania przygotowania infuzji wynosi 2 – 3 tygodnie. Przyjmować pół godziny przed posiłkiem, 20 kropli z wodą. Nalewkę można stosować we wszystkich przypadkach, w których dopuszczalne (i właściwe) jest traktowanie preparatami z bławatka.
- Herbata. Na 250 ml wrzącej wody – 1 łyżeczka. suszone marginalne płatki bławatka. Gotuj przez 2 do 4 minut w umiarkowanym wrzeniu i odstaw na 1 godzinę. Wewnątrz przyjmować 2 łyżki. przed posiłkami w leczeniu dusznicy bolesnej, zapalenia oskrzeli i innych chorób dróg oddechowych (jako środek wykrztuśny). Stosowany zewnętrznie jako balsam w leczeniu zapalenia powiek i spojówek.
- Mieszanka o działaniu moczopędzym (herbata).
Przygotowanie
Skład kolekcji:
- 1 część korzenia lukrecji i kwiat chaber,
- 3 części mącznicy lekarskiej (liść).
Na szklankę wrzącej wody – 1 łyżeczka. Mieszankę ziołową pozostawić na 20 – 30 minut. Przyjmować po 1/3 szklanki trzy razy dziennie (pół godziny przed posiłkiem).
Mieszanka stosowana jest w leczeniu zapalenia nerek, zapalenia cewki moczowej, zapalenia pęcherza moczowego i innych chorób, które z reguły są wywoływane przez atak radionuklidów.
Składniki:
- kwiat chaber, bluszcz budra i weronika po 2 części,
- 3 części nieśmiertelnika, oregano i wrzosu,
- 4 części znamion kukurydzy.
Zalać zimną wodą (400 ml) 4 łyżki stołowe, mieszankę ziołową zagotować i gotować przez kwadrans. Przyjmować trzy razy dziennie po 100 ml (pół godziny przed posiłkiem).
W leczeniu zapalenia spojówek.
Kompozycja zawiera:
- 2 części kwiatów bławatka
- 1 część kwiatów rumianku, dzikiej róży (płatków), czarnego bzu i liści babki lancetowatej.
Na szklankę wrzącej wody – 3 łyżki kolekcji. Po schłodzeniu zakroplić 3 do 4 kropli do każdego oka. Zabieg najlepiej przeprowadza się przed snem. Przechowuj lek w lodówce.
Chaber ma działanie przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe, jest stosowany jako środek przeciwskurczowy w chorobach wątroby, łagodny środek moczopędny, żółciopędny i przeciwbólowy.
W przypadku przeziębienia jako środka przeciwgorączkowego i napotnego należy zalać 1 łyżeczkę suszonych kwiatów 1 szklanką wrzącej wody, nalegać, owinąć w ciepłe miejsce na 2 godziny, odcedzić. Przyjmować po 0,3 szklanki 3 razy dziennie 20 minut przed posiłkiem.
W ostrym zapaleniu krtani stosuje się kolekcję składającą się z 4 równych części kwiatów bławatka, kwiatów lipy, trawy budra i bluszczu.
Aby przygotować napar, potrzebujesz 1,5 łyżki. Zmiażdżoną mieszankę zalać 1 szklanką wrzącej wody, odstawić w ciepłe miejsce na 1 godzinę, odcedzić. Stosować do inhalacji 0,3 szklanki na zabieg.
Jako środek znieczulający, świeżo zerwane ziele bławatka, oblane wrzątkiem i owinięte gazą, nakłada się w formie gorących okładów na dotknięte obszary ciała w przypadku bólu.
Wykorzystanie bławatka w medycynie ludowej
Najszerzej stosowany w medycynie ludowej jest chaber na choroby urologiczne, ponieważ jego napary i wywary zmniejszają stężenie wapnia, kwasu moczowego, nieorganicznego fosforu i innych substancji, biorących udział w tworzeniu kamieni.
Dobry efekt daje kolekcja składająca się z równych udziałów kwiatów chabra, pąków brzozy, liści mącznicy lekarskiej, kłączy trawy pszenicznej, owoców jałowca, owoców pietruszki i korzenia lukrecji. Aby przygotować napar, potrzebujesz 1 łyżki. łyżkę mieszanki zalać 1 szklanką wrzącej wody, odstawić na 30 minut, odcedzić. Stosować po 1 łyżce 4-5 razy dziennie 20 minut przed posiłkiem.
Przy zatrzymaniu moczu z powodu choroby narządów moczowych stosuje się bardzo złożoną kolekcję, składającą się z kwiatu chabra, pączków brzozy, korzenia czarnego bzu, liści mącznicy lekarskiej, znamion kukurydzy i skrzypu polnego. Aby przygotować napar, potrzebujesz 1 łyżki. wlać łyżkę zmiażdżonej mieszanki 1 szklanką zimnej wody, pozostawić na 8-10 godzin, gotować w łaźni wodnej przez 5 minut, nalegać w ciepłym miejscu przez 45 minut, odcedzić. Pić 1 szklankę 4-5 razy dziennie.
W przypadku choroby nerek i pęcherza, medycyna ludowa stosuje kolekcję składającą się z:
- jednej części kwiatów chabra,
- części liści mącznicy lekarskiej,
- jednej części korzenia lukrecji.
Aby przygotować napar, potrzebujesz 1 łyżki. Należy wlać łyżkę zmiażdżonej mieszanki, 1 szklanką wrzącej wody, przetrzymać w ciepłym miejscu przez 20 minut, przecedzić. Pić 1 łyżkę 4-5 razy dziennie 20 minut przed posiłkiem.
W przypadku zapalenia pęcherzyka żółciowego i jako środka żółciopędnego stosuje się kolekcję kwiatów:
- Chabra, kwiatów nieśmiertelnika, ziół centaurów, ziół oregano, kwiatów nagietka.
Aby przygotować napar, potrzebujesz 1 łyżki. łyżkę zmiażdżonej mieszanki zalać 0,5 litra wrzącej wody, przetrzymać w termosie 6 godzin, przecedzić. Brać 0,5 szklanki ciepłego 3 razy dziennie 30 minut przed posiłkiem.
Zapamiętaj!
Napary i wywary z bławatka są trujące. Nie powinny być przyjmowane przez kobiety w ciąży i dzieci bez porady lekarza.
Kwiaty chabra wykorzystywane są również w kosmetyce. Napar z kwiatów (1 łyżka stołowa na 1 szklankę wrzącej wody) wcierać na gorąco w skórę głowy na łysienie i łojotok. A przy tłustej i porowatej skórze napar z kwiatów bławatka należy wymieszać z 1 łyżką wódki i używać do chusteczek i kompresów.
Kwiaty chabra w postaci wywarów służą do podrażnień suchej skóry twarzy i dłoni.
Chaber dodaje się go do sosu śmietanowego, który podaje się z wieprzowiną, gotuje się z nim kapuśniak i barszcz, dodaje się do sałatek.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Niektóre substancje wchodzące w skład kwiatów chabra, np. kumaryny, niszczą protrombinę, w wyniku czego hamowane jest krzepnięcie krwi. Z tego powodu preparaty z bławatka są przeciwwskazane w przypadku aktywnego krwawienia wewnętrznego, w tym krwawienia z macicy.
