Czubryca to mieszanka ziołowa, której głównym składnikiem jest cząber. Cząber jest ziołem używanym przez Europejczyków od czasów starożytnych. Ten krzew i produkty lecznicze wytwarzane na bazie jego liści, były uznawane przez pokolenia medyków za magiczne panaceum, które chroni przed wszelkimi rodzajami chorób. Wieńce plecione z łodyg cząbru wskazywały na szlachetne pochodzenie człowieka nimi obdarowanego. Nosili je zazwyczaj zamożni ludzie z arystokratycznych rodów. Uzdrowiciele przepisywali leki na bazie tej rośliny, które uśmierzały długotrwały kaszel, zaburzenia jelitowe oraz impotencję. Właściwości lecznicze cząbru, jak i przeciwwskazania są potwierdzone licznymi badaniami naukowymi.
Skąd pochodzi przyprawa czubryca i gdzie jest najbardziej popularna?
Ojczyzną cząbru i przyprawy czubryca jest wschodnia część basenu Morza Śródziemnego. Przyprawa czubryca to tradycyjny element kuchni takich krajów jak Hiszpania, Grecja, Włochy czy Bułgaria. To właśnie w tym ostatnim kraju cząber zajmuje szczególne miejsce w tradycji kulinarnej, gdzie rozpowszechniony jest pod nazwą czubryca. Cząber znany i ceniony jest także w Syrii i Turcji, gdzie również przyjęła się jego bułgarska nazwa.
Tradycyjne dania bułgarskie są wyjątkowe i niepowtarzalne w smaku i aromacie. Wielu obcokrajowców, którzy spróbowali kuchni bułgarskiej, pozostaje jej fanami na całe życie. Wiele z dań tradycyjnej kuchni bułgarskiej nie może obyć się bez cząbru. Jest to swoisty dar natury dla Bułgarów, który posiada niezapomniany aromat i nadaje potrawom nieziemski smak.
W Polsce czubryca w odróżnieniu od bułgarskiego odpowiednika to nazwa mieszanki ziołowej wykorzystywanej do przyrządzania dań nie tylko kuchni bułgarskiej, ale także pochodzących z innych krajów bałkańskich. To co jednak nie zmienne to główny składnik tych mieszanek, którym jest tak jak w Bułgarii, cząber górski.
Cząber – klasyfikacja biologiczna
Cząber – (łac. Satureja) to ogólna nazwa roślin jednorocznych lub wieloletnich należących do rodzaju Labiate, czyli roślin z rodzaju Jasnowatych. Do tej rodziny roślin należą takie zioła jak bazylia, szałwia oraz tymianek, z którym jest najbliżej spokrewniony. Cząber to niewielki krzew dorastający do 40-50 cm w zależności od odmiany, ma prostą łodygę, pędy od 15 do 45 cm i szarozielone liście do 2,5 cm, kwitnie w lipcu-sierpniu drobnymi białymi, różowymi lub fioletowymi kwiatami z fioletowymi plamami.
Odmiany cząbru
Do najpopularniejszych odmian uprawnych cząbru należą dwa rodzaje:
- Cząber letni (ogrodowy – Satureja hortensis) – jest odmianą jednoroczną i dorasta do około 50 cm wysokości.
- Cząber zimowy (górski – Satureja montana) – odmiana wieloletnia, zimozielona. Jej wysokość nie przekracza 40 cm.
Obie odmiany różnią się pod względem smaku i zapachu, jednakże dominuje w nich nuta pieprzowa. Cząber letni jest jednakże odmianą łagodniejszą, zawierającą delikatną nutę słodyczy.
Uprawa cząbru w warunkach polskich
Za ojczyznę tej rośliny uważa się wschodnią część Morza Śródziemnego. Również szeroko jest rozpowszechniona w Azji. Cząber to nie wymagająca roślina, która poradzi sobie w każdych warunkach glebowych oraz temperaturowych. Nie wymaga żadnych zabiegów pielęgnacyjnych poza pieleniem. Cząber wysiewa się w kwietniu. Zbiór odbywa się przed kwitnieniem, aby liście rośliny nie zwiędły i nie straciły swoich aromatycznych właściwości. To w liściach skoncentrowane są wszystkie jej użyteczne w kuchni i diecie człowieka substancje. Aromat cząbru można porównać do zapachu kosodrzewiny, szałwii i czarnego pieprzu. Brzmi ciekawie?
Jak przygotowywana jest przyprawa czubryca?
Przyrządzanie przyprawy czubryca nie jest skomplikowane. Wystarczy użyć świeżej lub suszonej rośliny. Do suszenia możesz wybrać młode pędy o długości 15-20 cm. Świeże pędy suszy się w pęczkach lub układa na suchej powierzchni w jednolitej, nie grubej warstwie, utrzymując temperaturę 22-24 Co. Następnie liście są usuwane z łodyg i mogą być wykorzystane do dalszego przetworzenia.
Jak wybrać najlepsze pędy?
Wybierając świeży cząber, zwróć uwagę, aby nie było zwiędłych lub pożółkłych gałązek. Świeże pędy cząbru powinny być jasne, intensywnie zielone, jędrne, bez oznak kwitnienia. W przeciwnym razie smak może zepsuć nadmierna goryczka.
Jak przechowywać?
Świeże zioła mogą być przechowywane w szczelnej plastikowej torebce przez około tydzień bez utraty smaku i aromatu.
Suchą odmianę przyprawy czubryca można przechowywać w pęczkach lub w postaci pogniecionych liści w szczelnie zamkniętym pojemniku, najlepiej szklanym. Dobrym miejscem na przechowywanie przyprawy czubryca jest ciemna szafka kuchenna. Okres przechowywania suszonej przyprawy czubryca nie powinien przkraczać 6 miesięcy. Po tym czasie jej smak i aromat słabnie.
Skład chemiczny, lecznicze właściwości i zastosowanie przyprawy czubryca
Lecznicze właściwości ziela cząbru, zawartego w przyprawie czubryca, wynikają z unikalnego składu chemicznego zawartego w tej roślinie. Cząber swoje najcenniejsze właściwości wyzwala, kiedy jest odpowiednio zebrany i wysuszony. Najważniejsze są uzyskiwane z jego liści olejki eteryczne.
Suszone liście cząbru, charakteryzują się wysoką zawartością pierwiastków i innych mikro i makroelementów. Nasz organizm potrzebuje na co dzień, takich witamin i mikroelementów jak:
- sole mineralne;
- karoten;
- kwas askorbinowy;
- przeciwutleniacze;
- garbniki i żywice;
- fitoncydy;
- gorycze, inaczej glikozydy;
- 10 olejków eterycznych;
- witaminy A, C, PP;
- witaminy z grupy B;
- pierwiastki śladowe takie jak: miedź, cynk, selen, mangan, żelazo,
- makroskładniki: potas, wapń, magnez, fosfor, sód.
A także białka, tłuszcze, węglowodany oraz błonnik.
W organizmie człowieka karoten bierze udział w syntezie witaminy A, która jest silnym antyoksydantem, poprawia wzrok, wzmacnia system odpornościowy, zwiększa elastyczność skóry. Ze względu na właściwości ściągające cząber działa bakteriobójczo i przeciwzapalnie. Dzięki witaminom normalizuje skład naszej krwi i pomaga przeciwdziałać infekcjom. Olejki eteryczne normalizują układ nerwowy. Goryczka sprzyja wydalaniu pasożytów z układy pokarmowego.
Pozostałe właściwości cząbru
Pędy i liście cząbru są bogate w unikalne naturalne przeciwutleniacze, które mogą zapobiegać chorobom i ogólnie wzmacniać nasz układ odpornościowy. Błonnik w roślinie jest w stanie obniżyć ilość lipoprotein o niskiej gęstości (złego cholesterolu).
Ze względu na zawartość estrów fenolowych w liściach cząber posiada następujące właściwości:
- antyseptyczny;
- przeciwdrobnoustrojowy;
- przeciwgrzybicze;
- poprawia jakość trawienia;
- wykrztuśny;
- przeciwpasożytniczy;
- tonizujący.
W medycynie alternatywnej wywary i nalewki z tego zioła stosowano w leczeniu dusznicy bolesnej i zapalenia oskrzeli, niestrawności. Olejek z cząbru ma wyraźny efekt tonizujący. Jest stosowany w pulmonologii, infekcjach i w kosmetologii. Przypisuje się mu również właściwości silnego afrodyzjaku.
Oprócz powyższych właściwości cząber znalazł zastosowanie także w przeciwdziałaniu wielu innym schorzeniom.
Pełne zestawienie leczniczych właściwości cząbru
Oto pełna lista właściwości leczniczych cząbru:
- Działa moczopędnie i napotnie, skutecznie obniża ciśnienie krwi.
- Podczas kaszlu aktywuje produkcję flegmy, ułatwia jej usuwanie z dróg oddechowych.
- Stosowany jest jako antydepresant, ponieważ działa uspokajająco na układ nerwowy.
- Obniża poziom cholesterolu i cukru we krwi, pomaga stabilizować te wskaźniki.
- Zwiększa libido kobiet i mężczyzn, wzmacnia potencję, normalizuje produkcję hormonów.
- Pikantny cząber pobudza apetyt, normalizuje wydzielanie żołądka.
- Zatrzymuje wymioty, pomaga przy wzdęciach oraz dzięki goryczom, naprawia mikroflorę jelitową, usuwając z niej drobnoustroje pasożytnicze.
- Wzmacnia, zwiększa wydajność, aktywuje mózg, zapewnia przypływ energii i siły.
- Przy ukąszeniach owadów działa przeciwbólowo, łagodzi swędzenie i obrzęk.
- Odbudowuje tkankę chrzęstną, znajduje zastosowanie w leczeniu zapalenia stawów, artrozy, nerwobólów.
- Działa odtruwająco na organizm, usuwa toksyny z organizmu, oczyszcza i regeneruje wątrobę oraz nerki.
- Napar z cząbru służy do płukania jamy ustnej i gardła co uśmierza ból gardła, likwiduje bóle zębów, łagodzi stany zapalne dziąseł.
Cząber posiada wiele pozytywnych właściwości, jednakże w równym stopniu może przynieść korzyści, jak i zaszkodzić. Bardzo ważne jest, aby pamiętać, że wszystkie naturalne produkty i zioła mają przeciwwskazania.
Cząber przeciwwskazania
Nie należy go spożywać, jeśli masz:
- Choroby układu sercowo-naczyniowego;
- dysfunkcje układu hormonalnego, na przykład tarczycy;
- wrzody żołądka lub dwunastnicy;
- w trakcie trwania ciąży i laktacji.
Może również pojawić się indywidualna nietolerancja produktu, wynikająca z reakcji alergicznej na którykolwiek ze składników chemicznych, znajdujących się w cząbrze. Właściwości lecznicze cząbru i przeciwwskazania zależą od dawki i czasu stosowania. Olejku z cząbru nie należy nakładać na skórę przed ekspozycją na słońce. Zwiększa on bowiem inwazyjność promieniowania ultrafioletowego na skórę i może powodować oparzenia. Istotna w stosowaniu leczniczym olejku z cząbru może być też opinia lekarza.
Wykorzystanie cząbru w kuchni – czerwona i zielona mieszanka przypraw
Głównym obszarem zastosowania cząbru jest sztuka kulinarna. Wiele kuchni z obszaru Bałkanów i basenu Morza Śródziemnego, ale także kuchnia kaukaska nie mogą wyobrazić sobie żadnego dania bez dodatku przyprawy czubryca.
Pikantny aromat cząbru, który jest głównym składnikiem przyprawy czubryca, doskonale komponuje się z daniami mięsnymi, warzywnymi i rybnymi. Jest częścią klasycznej francuskiej mieszanki ziołowej – Bouquet garni. W Polsce cząber jest bazowym ziołem w mieszance ziołowej o nazwie czubryca, która znana jest w dwóch kolorystycznych rodzajach – czubryca czerwona i czubryca zielona.
Jakie dania mogę przyrządzić przy pomocy cząbru?
Dary natury, jakimi są świeże listki i pędy cząbru, wykorzystywane są do przyrządzania zup, sałatek, wszelkiego rodzaju sosów. Zwykle dodaje się go do ogórków konserwowych, pomidorów, papryki i marynowanych grzybów.
Cząber suszony świetnie nadaje się do:
- Dania z fasoli i wszystkich roślin strączkowych;
- marynowanie kurczaka, ryb, mięsa, zwłaszcza jagnięciny;
- gulasze warzywne, pieczone warzywa, dowolna gotowana kapusta;
- zupy, na przykład bułgarskie, bob czorba, leszta czorba,
- smażone ryby;
- farsze;
- gorąca herbata na przeziębienia z imbirem oraz cząbrem.
Przyprawa czubryca służy do tworzenia aromatycznego octu i sosów do marynat, które najbardziej uwydatniają odżywiające dary natury zawarte w czubrycy.
Najlepsze mieszanki ziołowe w Polsce — z jakimi ziołami można łączyć cząber?
Cząber używane w kuchni samodzielnie jest dobry, ale w połączeniu z innymi ziołami tworzy nieziemski, wykwintny smak i niepowtarzalny aromat potrawy. Uzyskasz świetny bukiet aromatyczny jeśli dodasz do cząbru oregano, majeranek, bazylię, rozmaryn, szałwię, czosnek, liście laurowe, czarną i czerwoną paprykę.
Cząber jako alternatywa w mieszankach ziołowych?
W razie potrzeby możesz zastąpić cząber w przepisie jego najbliższym krewnym — tymiankiem. Ale po co to robić? Aromat i cierpki, gorzki smak tych ziół są tak podobne, że jeśli świeży tymianek zostanie drobno posiekany, prawie niemożliwe będzie wyłapanie różnicy. Można zatem łączyć te dwa zioła bez obaw o zmianę ogólnej cechy aromatu.
Cząber idealnie zastępuje szałwię. Jej liście nadają potrawie pikantny, sosnowy smak, charakterystyczny dla cząbru. Zatem, jeżeli w Twoim domowym ogródku, do tej pory szałwia lub tymianek nie rosły tak jak należy, zawsze możesz posadzić również cząber. Może stać się on uzupełnieniem Twojego ziołowego spichlerza, lub stanie się Twoim głównym dodatkiem do dań.
Czubryca w kuchni
Przyprawa czubryca może stać się główną mieszanką ziołową w Twojej kuchni.
Samo zamiłowanie do gotowania nowych nieznanych potraw kuchni bałkańskiej nie wystarczy, aby móc cieszyć się niepowtarzalnym smakiem potraw z dodatkiem mieszanek ziołowych, z cząbrem w roli głównej. W swoich kulinarnych przygodach warto jest uzbroić się w wiedzę na temat różnorodności smakowych, jakie oferuje przyprawa czubryca i jej mieszanki.
Aby znaleźć swój idealny smak, warto przetestować różne mieszanki ziołowe, które pozwolą Tobie stworzyć swój własny styl, który podbije serca zarówno Twoich gości jak i domowników.
W Twoim kuchennym arsenale nie powinno zabraknąć także przyprawy czubryca, którą możesz przygotować samodzielnie lub kupić w lokalnym sklepie osiedlowym. Nic tak nie sprzyja zdrowiu i radości z gotowania jak samodzielne przygotowanie wszystkich elementów potrawy. W sklepie z kolei możesz zazwyczaj otrzymać dwie najbardziej popularne odmiany. Jest to czubryca zielona 50g oraz czubryca czerwona 50g . Obie te odmiany można kupić w standaryzowanym opakowaniu oraz niezmiennym składzie. Jeżeli lubisz eksperymentować, zawsze możesz stworzyć swoją własną mieszankę w oparciu o zioła wyhodowane w swoim ogrodzie.
Z jakimi daniami najlepiej komponuje się przyprawa czubryca?
Czubryca wykorzystywana jest w większości dań mięsnych, rybnych i warzywnych. Te dania ugotowane z dodatkiem przyprawy czubryca nabiorą zupełnie nowego smaku i aromatu. Możesz stosować w nich zarówno mieszanki ziołowe na bazie cząbru górskiego jak i sam cząber, który należy do uniwersalnych przypraw ziołowych. Wyraźny aromat i smak nada większości potraw przyjemny bałkański posmak. Jest on idealny do zup, warzyw, mięsa, ryb, dziczyzny, drobiu i grzybów.
Cząber górski jest zielonym krzewem, który dorasta do pół metra wysokości. Liście tego krzewu produkują bardzo silną mieszankę olejków eterycznych i to właśnie one tworzą unikalne właściwości kulinarne przyprawy czubryca.
W sprzedaży detalicznej dostępne są dwa najbardziej popularne rodzaje czubrycy pakowane po 50 g – czubryca zielona 50g i czubryca czerwona 50g. Taka paczuszka wystarcza na przyrządzenie kilku przepysznych dań dla całej rodziny.
Zielona mieszanka przypraw i czerwona mieszanka – czym różnią się te mieszanki?
Z pewnością niejedna osoba zastanawia się, dlaczego istnieje tyle odmian mieszanek ziołowych. Oczywistym jest, iż każda mieszanka ziołowa pasuje do innego rodzaju potraw i nadaje im różnorodnych walorów smakowych. W Polsce najpopularniejszymi mieszankami ziołowymi, na bazie cząbru górskiego, jest czubryca czerwona 50g i czubryca zielona 50g. Ich nazwa wywodzi się oczywiście od zabarwienia finalnego produktu. Warto jest przed zakupem sprawdzić skład danej mieszanki. Jest to istotne, zwłaszcza w przypadku osób cierpiących na różnego typu alergie pokarmowe. Warto też sprawdzić czy opinia kupujących na temat danej mieszanki zgadza się z naszymi odczuciami.
Przyprawa czubryca zielona
Zielona mieszanka przypraw bałkańskich składa się z takich elementów, które nadają jej zielony odcień. W tej mieszance nie może zabraknąć oczywiście zielonej papryki, pora, zielonej cebuli oraz pietruszki. Czubryca zielona może zawierać cukier. Zielona mieszanka przypraw czasami może też zawierać oregano. Dodatkowo w tej mieszance odnajdziemy także czosnek, pietruszkę, cebulę, bazylię, tymianek oraz imbir, kurkumę, a także sól.
Przyprawa czubryca czerwona
W przypadku czerwonej czubrycy dodatkami, które nadają jej czerwony kolor są czerwone papryczki chili, papryka czerwona – słodka i ostra. To właśnie te sproszkowane warzywa nadają czubrycy czerwonego koloru. Dodatkowo w tej mieszance odnajdziemy także czosnek, pietruszkę, cebulę, bazylię, tymianek oraz imbir, kurkumę, a także sól. Tak samo jak zielona mieszanka przypraw w jej czerwonej odmianie można znaleźć dodatkowe składniki w zależności od wyboru producenta. Na przykład, czubrica czerwona może zawierać kozieradkę, mąkę kukurydzianą lub olej rzepakowy.
Wybór jest naprawdę bardzo duży!
Jeśli jako klient szukasz odpowiedniej dla siebie odmiany przyprawy czubryca z pewnością znajdziesz ją w każdym sklepie oferującym egzotyczne produkty.
