Grupy krwi a dieta – o jakich zależnościach warto pamiętać?

Pierwsze wzmianki o diecie, dostosowanej do poszczególnych typów krwi, pojawiły się w latach 90. Wówczas to odkryto zależności pomiędzy dietą, grupą krwi, a zdrowiem. Aczkolwiek prawdziwą sławę, zależności diet od grup krwi, przyniosła publikacja Petera D’Adamo – Eat Right 4 Your Type – Jedz zgodnie ze swoją grupą krwi.

Badacz zauważył, że model AB0 generuje różne, często niepożądane reakcje, nie tylko ze strony układu pokarmowego, ale całego organizmu. Jako przyczynę, wyróżnił wpływ określonych grup krwi na zdolność ciała do trawienia i syntezowania określonych składników odżywczych. Rewolucyjna teoria, w krótkim czasie zdobyła popularność na całym świecie. W dużym skrócie, opiera się ona na wykluczaniu z diety określonych produktów, w zależności od przynależności do jednej z czterech grup krwi, a zatem można zaliczyć ją do diet eliminacyjnych.

Główne założenia diety według grup krwi

Ponieważ grupy krwi pojawiły się w różnym okresie, były dostosowane do sposobu odżywiania i warunków ówczesnych ludzi. Dana grupa krwi ma zwiększać zapadalność na jedne choroby i zmniejszać ryzyko wystąpienia innych. W praktyce stosowanie diety, w której czynnikiem różnicującym jest grupa krwi, sprowadza się do unikania niewłaściwego rodzaju lektyn. W tym celu stosuje się podział na trzy grupy produktów żywnościowych: zalecane, neutralne i przeciwwskazane. Każda grupa krwi posiada specjalnie dopasowaną dietę, według zaleceń której można istotnie wpłynąć na funkcjonowanie organizmu. Ogólne samopoczucie również staje się lepsze.

Teoria lektynowa

Podstawą diety opartej na układzie AB0 jest przypuszczenie, że organizm, z daną grupą krwi, lepiej przyswaja jedne składniki, natomiast gorzej toleruje inne. D’Adamo uważa, że za taki stan rzeczy odpowiadają białka zawarte w roślinach i zwierzętach, znane jako lektyny. Substancje te odpowiadają za wiązanie węglowodanów. W pewnym sensie działają podobnie do przeciwciał. Niektóre z nich potrafią rozróżniać neutralne komórki od złośliwych, niestety część z nich zawodzi. Doprowadzają wtedy do zlepiania zdrowych komórek. Dlatego lektyny mogą również służyć jako receptory dla różnych patogenów, wywołujących choroby. Organizm jednej osoby, może rozpoznać dany składnik, jako truciznę, podczas gdy organizm osoby obdarzonej inną grupą krwi, zareaguje na niego pozytywnie lub neutralnie. 

Możliwe skutki uboczne pożywania lektyn

Spożywanie lektyn, nieodpowiednich dla danej grupy krwi, może wywołać szereg negatywnych skutków ubocznych.

Są to między innymi:

• Upośledzenie procesu trawienia oraz wchłaniania substancji odżywczych,
• reakcje alergiczne ze strony układu pokarmowego,
• redukcja rozmiarów grasicy,
• rozszczelnienie barier w jelitach, co może doprowadzić do przedostania się bakterii jelitowych do krwiobiegu,
• zaburzenie wydzielania i syntezy insuliny,
• przyczynianie się do rozwoju nowotworów,
• powstawanie nadżerek w tkance nabłonkowej jelit,
• zaburzenie pracy układu immunologicznego – zmniejszenie odporności.

Najpopularniejszym przykładem lektyn jest gluten, wywołujący alergię u niektórych osób. Lektyny w nim zawarte mogą doprowadzić do jego nietolerancji, czyli celiakii.

Źródła lektyn

Do źródła lektyn należą:

• Rośliny strączkowe,
• ziarna i nasiona,
• zboża (ryż, pszenica, owies, komosa ryżowa, jęczmień, gryka, kukurydza),
• warzywa z rodziny psiankowatych (ziemniaki, bakłażan, papryka),
• cukier i jego zamienniki (syrop z agawy, aspartam, acesulfam K, sacharyna, maltodekstryna),
• owoce zawierające dużą ilość tłuszczów, np. awokado i oliwki,
• wszystkie owoce z rodzaju jagód (pomidory, borówki, jagody, dynia, winogrono, żurawnia),
• niektóre rodzaje orzechów,
  
• warzywa kapustne (jarmuż, brokuły, kalafior, brukiew, brukselka, rzodkiew),
• białka zawarte w mleku i produktach mlecznych: jogurtach, białych serach, lodach,
• niesfermentowane produkty sojowe.

Lektyny niezgodne z grupą krwi zaczynają dosłownie ją atakować. Doprowadzają tym samym do zlepienia erytrocytów, czyli krwinek czerwonych. Taki stan rzeczy przekłada się z kolei na pogorszenie stanu skóry, narządów, kłopoty ze snem oraz wiele innych dolegliwości.

Dieta zróżnicowana według grup krwi polega na wykluczeniu lektyn, które mogą podrażnić układ trawienny. Jednocześnie pozwala na dłuższą metę uniknąć bądź zredukować powstawanie stanów chorobowych w organizmie.

Ryzyko chorób związanych z układem AB0

• Grupa A sprawia, że jej posiadacze mogą poszczycić się wyjątkowo szybką przemianą materii, dzięki czemu zazwyczaj nie mają problemu z przybieraniem na wadze. Są jednak bardziej narażone na alergie. Mogą też częściej zapadać na choroby nowotworowe. Oprócz tego przejawiają najsłabszą odporność na stres, co może dodatkowo osłabić ich organizm.
• Grupa B cechuje się występowaniem silnego układu immunologicznego. Osoby nią obdarzone najrzadziej doświadczają nietolerancji pokarmowych. Niestety grupa B wiąże się też z podatnością na choroby układu krążenia, cukrzycę, problemy neurologiczne i różnego rodzaju infekcje.
• Grupa AB przyczynia się do zwiększonej odporności organizmu, a co za tym idzie, minimalizuje możliwość wystąpienia alergii czy dolegliwości związanych z artretyzmem. Dużo mniejsze jest także zagrożenie wystąpieniem chorób cywilizacyjnych: cukrzycy czy miażdżycy. Z drugiej strony, u osób w żyłach, których płynie ta krew, występuje jej wysoka krzepliwość. To w efekcie może doprowadzić do zakrzepów i chorób serca. Natomiast niski poziom kwasu żołądkowego może skutkować problemami trawiennymi.
• Grupa 0 wykazuje najwyższą odporność na stres oraz efektywny metabolizm. Ta grupa często cierpi na niedobór hormonów tarczycy. Dzieje się tak z powodu niedostatecznej ilości jodu w organizmie. Konsekwencją tego bywa skłonność do tycia. Posiadają wyjątkowo silną odporność, a ich układ odpornościowy potrafi atakować nawet własne komórki. Z tego względu mogą borykać się z chorobami autoimmunologicznymi typu zespół Hashimoto, zapalenie stawów i stwardnienie rozsiane.

Dieta opracowana zgodnie z grupą krwi A

Grupa krwi A powstała około 20 tys. lat temu, a więc wtedy, gdy ludzie zaczęli uprawiać rolnictwo. Właśnie dlatego dieta przy tej grupie krwi powinna opierać się na warzywach, owocach, i tłuszczach roślinnych. Jednocześnie dieta zgodnie z grupą krwi powinna ograniczać mięso i produkty odzwierzęce, a najlepiej wykluczyć je całkowicie. Białko zwierzęce jest w ich przypadku słabo trawione z powodu niskiego poziomu enzymów trawiennych. Zasady diety „rolników” mogą słusznie kojarzyć się z wegetarianizmem i weganizmem. Nie są jednak tak restrykcyjne – ryby oraz produkty mleczne są dopuszczalne w niewielkich ilościach.

Tęsknotę za nabiałem można zaspokoić mlekiem sojowym oraz tofu. Dzięki ograniczeniu tłuszczów zwierzęcych ten rodzaj diety ma efektywny wpływ na utratę nadprogramowych kilogramów. Warto dodać, że ta grupa najlepiej radzi sobie z przyswajaniem składników zawartych w różnych gatunkach zbóż. Z ostrożnością należy stosować jedynie pszenicę, która zakwasza mięśnie. Dobrze zrezygnować z kawy i czarnej herbaty, a zamiast nich pić napary ziołowe.

Dieta opracowana zgodnie z grupą krwi B

Organizm wyposażony w tę grupę krwi jest najbardziej wszechstronny. Bywa nazywany „koczowniczym”, ponieważ dobrze radzi sobie zarówno z mięsem, jak i warzywami. Oprócz tego ludzie nią obdarzeni wykazują najwyższy procent tolerancji laktozy obecnej w produktach mlecznych. Między innymi z tego powodu dieta przygotowana zgodnie z grupą krwi B jest tą najbardziej zróżnicowaną, ponieważ nie wyklucza całkowicie żadnej z trzech grup produktów żywnościowych. W jej przypadku zaleca się umiarkowane spożycie mięsa, przy czym lepiej postawić na dziczyznę, a unikać drobiu. Można do woli jeść warzywa i nabiał. Należy za to wyeliminować ryż, pomidory, orzechy i wszystkie oleje roślinne poza oliwą. Jeżeli chodzi o zboża, wskazane są orkisz, proso i owies. Dobrze wybierać produkty wykonane przy użyciu mąki ryżowej. Napoje, takie jak kawa czy herbata nie stanowią problemu, ale zdecydowanie lepiej unikać tych gazowanych. Trzeba zaznaczyć, że ze wszystkich czterech typów odżywiania, to właśnie ten jest najbardziej zbilansowany.

Dieta opracowana zgodnie z grupą krwi AB

AB to najmłodsza ze wszystkich czterech grup. Powstała zaledwie tysiąc lat temu w wyniku syntezy grupy A oraz B. Z tego powodu dieta według tej grupy krwi bywa nazywana „współczesną”. Szacuje się, że występuje zaledwie u 5% populacji. Osoby obdarzone tą grupą krwi powinny unikać czerwonego mięsa i zamiast tego wybierać nietłuste ryby, chude mięso i owoce morza. Zalecane jest także spożywanie zielonych warzyw. Nabiał także wykazuje korzystny wpływ na organizm osób z typem AB. W diecie powinny znaleźć się owoce o właściwościach alkalicznych, czyli odkwaszających.

Należą do nich:

• winogrona,
• jagody,
• śliwki,

  

• wiśnie,
• cytryny.

Z drugiej strony warto wystrzegać się wszystkich gatunków fasoli, gryki, kukurydzy i pszenicy. Makarony lepiej zastąpić ryżem. Dobrze unikać również roślin strączkowych. Nasiona i pestki również nie są wskazane, gdyż mogą przyczyniać się do wystąpienia hipoglikemii. Z kolei orzechy są wręcz zalecane. Mówiąc krótko, przy grupie AB można mieszać składniki wskazane zarówno przy grupie A, jak i B.

Dieta opracowana zgodnie z grupą krwi 0

Jest to najstarsza występująca obecnie grupa krwi. Osobom o tej grupie krwi poleca się spożywanie dużej ilości czerwonego mięsa oraz ryb. D’Adamo utożsamia ich z „łowcami”, ludźmi pierwotnymi, którzy żywili się niemal wyłącznie w ten sposób. Tę obserwację ma tłumaczyć fakt, że ich organizmy nie są przystosowane do trawienia pokarmu, który pojawił się w naszej diecie wraz z rozwojem rolnictwa.

Z tego powodu osobom mającym grupę krwi 0 zaleca się unikanie produktów zbożowych, w tym, pieczywa. Powinny zrezygnować też z jedzenia wieprzowiny i innego tłustego mięsa, nabiału, a także znacznej większości produktów mlecznych, w tym jogurtów, mleka, serów. Jest to rodzaj diety niskowęglowodanowej, w której główne źródło kalorii stanowią białko i tłuszcze pozyskiwane z mięsa. Nie znaczy to jednak, że trzeba wykluczać warzywa, z wyjątkiem tych kapustnych. Dozwolone są też niektóre gatunki fasoli, jednak generalnie lepiej unikać strączków. Przy tej grupie krwi warto dodatkowo ograniczyć picie alkoholu i kawy z powodu dużej kwasowości żołądka. Zaleca się natomiast pić herbaty ziołowe, ponieważ znacząco przyczyniają się do wzmocnienia odporności i są łagodne dla układu trawiennego.

Wady i zalety stosowania diety dostosowanej do poszczególnych grup krwi

Plusy:

• Przyspieszenie metabolizmu,
• proste zasady, do których łatwo się dostosować,
• brak konieczności liczenia kalorii,
• profilaktyka przeciwnowotworowa,
• poprawa funkcjonowania układu trawiennego,
• zwiększona odporność na infekcje.

Minusy:

• Gwałtowne ograniczenie mięsa może prowadzić do anemii, a wykluczenie nabiału do osteoporozy z powodu niedoboru wapnia ważnego dla utrzymania kości w dobrym stanie,
• brak dostatecznych dowodów na skuteczność diety skomponowanej według grup krwi,
• całkowita rezygnacja z ulubionych produktów jest problematyczna dla niektórych osób,
• dieta eliminacyjna jest trudniejsza do zbilansowania.

Czy warto stosować dietę zróżnicowaną według grup krwi?

Podsumowując, można wyodrębnić cztery określone style żywienia związane z danym rodzajem grupy krwi.

1. Grupa A powinna starać się jeść niemal same warzywa, owoce i zboża.
2. Grupa B powinna wykorzystać swoje zdolności do trawienia oraz przyswajania składników zawartych w nabiale. Zrobi to, wprowadzając do jadłospisu produkty mleczne i jaja.
3. Grupa 0 powinna odżywiać się głównie mięsem.
4. Grupa AB jest kombinacją dwóch pierwszych grup, a zatem może spożywać produkty z grupy warzyw, owoców i nabiału.

Wiele osób zastanawia się, czy powyższy opis diety opartej o restrykcyjne zasady to fakt czy mit. Nie jest powiedziane, że osoba mająca grupę krwi 0 nie będzie czuć się dobrze na diecie bezmięsnej. W oparciu o liczne badania można jednak potwierdzić dużą skuteczność w przypadku chudnięcia (grupa A). Wiąże się również ze spadkiem poziomu insuliny odpowiadającej za rozwój cukrzycy, ciśnienia czy cholesterolu.

Dodatkowo, stosowanie diety według zaleceń grupy krwi 0 przyczynia się do trwałego obniżenia poziomu trójglicerydów, dzięki czemu spada ryzyko zawału lub udaru.

Z drugiej strony, twierdzenie D’Adamo, jakoby osoby o grupie krwi B mogły bez problemu trawić nabiał, nie jest zgodne z prawdą. Większość mieszkańców Azji jest obdarzona właśnie tym typem, a jednak znaczna część tamtejszej populacji cierpi na nietolerancję laktozy (w Korei czy Japonii jest to aż ponad 90%).

Na chwilę obecną trudno powiedzieć, czy powyższe efekty wynikają z prawdziwości teorii czy z nagłej zmiany w diecie. Możliwe, że stoi za nimi ograniczenie wysoko przetworzonych produktów powszechnie uznanych za niezdrowe. Zasady żywienia zgodnego z grupą krwi mogą nie być do końca podstawne. Z całą pewnością skłaniają jednak do zastanowienia się nad swoim dotychczasowym stylem odżywiania. Dzięki temu zaczynamy komponować jadłospis bardziej świadomie. Będziemy też zwracać większą uwagę na to, po których produktach czujemy się dobrze, a jakie nam szkodzą.

O tym warto pamiętać!

Tak jak w przypadku pozostałych diet eliminacyjnych, ta również wiąże się z niebezpieczeństwem niedoborów. Dlatego, jeżeli zdecydujemy się na jedzenie zgodnie ze wskazówkami konkretnego modelu, należy pamiętać o tym, aby dostarczać organizmowi odpowiedniej ilości makro- i mikroskładników. W miarę możliwości należy też dbać o różnorodność posiłków, choć wybór produktów będzie naturalnie ograniczony. Radykalne zmiany zawsze są trudne dla ciała. W związku z tym produkty najlepiej wprowadzać i eliminować z jadłospisu stopniowo. W przeciwnym razie możemy szybko zniechęcić się i powrócić do starych nawyków.

Osoby cierpiące na dysfunkcje poszczególnych układów powinny zachować szczególne środki ostrożności, rozważając przejście na tę dietę. Przykładowo, przy niewydolności nerek nie należy opierać swojego menu na białku, ponieważ grozi to pogorszeniem stanu tych narządów. W takim wypadku lepiej darować sobie innowacje i pozostać przy sprawdzonych potrawach.

Osoby, które mają zamiar wykluczyć z diety mięso muszą upewnić się, że dostarczą wszystkie potrzebne składniki z roślin lub na drodze suplementacji. W innym razie może dojść do niedoborów witamin z grupy B oraz D. Są one obecne przede wszystkim właśnie w mięsie oraz nabiale. Ich brak wiąże się z szeregiem chorób, np. depresji, anemii, a także bólem mięśni czy wypadaniem włosów.

Oczywiście przed wdrożeniem nowych nawyków żywieniowych warto zasięgnąć opinii lekarza lub dietetyka w celu wykluczenia przeciwwskazań zdrowotnych.