Znane powiedzenie głosi, że oczy są zwierciadłem duszy? Ale czy na ich podstawie można też dowiedzieć się czegoś o fizycznej kondycji naszego organizmu? Dziedzina o nazwie irydologia, czyli ocenianie stanu zdrowia na podstawie wyglądu tęczówki, nie jest uznawana przez medycynę akademicką. Niemniej jednak niektóre badania oczu mogą dostarczyć informacji na temat funkcjonowania innych narządów i stanu naszego zdrowia.
Co mówi wygląd naszych oczu?
Kiedy mamy na myśli wygląd oczu, może chodzić o dwie kwestie. Pierwsza z nich to sposób, w jaki nasze oczy jawią się na przykład osobie, z którą rozmawiamy, a także lekarzowi jeszcze przed szczegółowymi badaniami. Jeśli oczy są zmęczone, zaczerwienione, łzawią, a w kącikach gromadzi się wydzielina, świadczy to o podrażnieniu oka i stanie zapalnym. Na podstawie tych objawów lekarz może domniemywać zapalenie spojówek na tle alergicznym. Wygląd oka może zatem świadczyć o alergii. Druga kwestia to stan narządu wzroku widoczny w badaniach okulistycznych, na przykład w badaniu dna oka. Na tej podstawie można ocenić kondycję struktur oka – przede wszystkim siatkówki. Badanie to pozwala między innymi wykryć zmiany w naczyniach krwionośnych siatkówki i w plamce żółtej spowodowane przez retinopatię cukrzycową . W niektórych przypadkach jest to pierwszy sygnał dla pacjenta, by wykonać poszerzoną diagnostykę w kierunku cukrzycy. Badanie dna oka pokazuje też zmiany występujące przy chorobach hematologicznych i autoimmunologicznych oraz w chorobach nowotworowych. Wygląd struktur oka (spojówek, twardówki, rogówki, soczewki oka, źrenicy, ciałka szklistego, plamki żółtej) oceniany w badaniach okulistycznych może również dostarczyć informacji na temat zmian w układzie nerwowym, zbyt wysokiego ciśnienia tętniczego czy nieprawidłowości w układzie krwionośnym, a nawet w układzie hormonalnym. Rozszerzone źrenice mogą wskazywać na nieprawidłowości w układzie nerwowym, a nierówne na zaburzenia w ukrwieniu mózgu. Nieprawidłowa reakcja źrenic na światło to ważny sygnał mogący świadczyć o urazie mózgu.
Choroby oczu a ogólny stan zdrowia
Ludzki organizm powinien być traktowany holistycznie – między poszczególnymi jego częściami, układami i narządami zachodzą skomplikowane i finezyjne powiązania. Układ hormonalny wpływa na funkcjonowanie narządów wewnętrznych i innych układów, w tym na narząd wzroku, podobnie jak układ krwionośny, pokarmowy czy oddechowy. Ogólny stan zdrowia zależy od wielu czynników, w tym od wieku i naturalnych procesów starzenia się organizmu, ale także od diety i trybu życia. Choroby oczu nie pojawiają się „znikąd” – mają one ścisły związek z tym, jak żyjemy, jak się odżywiamy i w jakiej kondycji jest nasz organizm. Ryzyko pojawienia się chorób oczu takich jak zaćma czy jaskra rośnie wraz z wiekiem, podobnie jak ryzyko innych chorób siatkówki i pozostałych struktur oka. Cukrzyca zwiększa ryzyko uszkodzenia siatkówki i może powodować całkowitą utratę wzroku. Zespół suchego oka także związany jest z ogólnym stanem zdrowia: przyczyniają się do niego np. choroby autoimmunologiczne i alergie. Choroby oczu wykryte w badaniach okulistycznych mogą skłonić lekarza do zlecenia dalszych badań w kierunku chorób autoimmunologicznych, metabolicznych czy zaburzeń hormonalnych. Dostarczają bardzo ważnych informacji o stanie zdrowia pacjenta, nie tylko o jego narządzie wzroku.
Jak dbać o oczy?
Na to pytanie można udzielić bardzo ogólnej odpowiedzi: dbając o zdrowie i cały organizm, jednocześnie dbamy o oczy. Ważne są prawidłowa dieta i zdrowy tryb życia (wysypianie się, odpoczynek, ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem telewizora i komputera). Nasz organizm, w tym narząd wzroku, potrzebuje wartościowych składników odżywczych i rozsądnego, higienicznego trybu życia. Dla oczu szczególnie istotne są witaminy A, B2 i C oraz cynk i kwasy omega-3, luteina i zeaksantyna. Jako uzupełnienie diety można przyjmować suplementy zawierające te składniki.
Materiał powstał we współpracy reklamowej z Bausch + Lomb.
Bibliografia:
- Paulina Glasner, Konrad Siebert, Leopold Glasner, Nowoczesne metody obrazowania dna oka , Forum Medycyny Rodzinnej 2016, tom 10, nr 2, 73–78.
- Paweł Drągowski i in, CUKRZYCA JAKO PROBLEM SPOŁECZNY I EKONOMICZNY, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2 (39) 2014.
- B. Kostek, Anatomia i fizjologia narządu wzroku, https://sound.eti.pg.gda.pl/student/pp/oko-budowa_i_wlasnosci.pdf
- Małgorzata Dzięgielewska, Krzysztof Dzięgielewski, Choroby oczu ludzi starszych a ich jakość życia, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/11856/1/M_Dziegielewska_K_Dziegielewski_Choroby_oczu_ludzi_starych.pdf.
- Marek Prost, Zespół suchego oka, https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/86727,zespol-suchego-oka, data dostępu 22.05.2023.
