Dąbrówka rozłogowa, z łaciny Ajuga reptans, jest gatunkiem rośliny z rodziny jasnotowatych. Występuje w Polsce, jest powszechna w lasach liściastych. Ponadto spotkać ją można w Afryce Północnej, na terenie całej Europy, Azji Zachodniej, a także na Kaukazie. Jej kolorowe liście, a także przykuwające uwagę kwiaty, cieszą oczy niejednego turysty. Jest to roślina nie tylko piękna, ale także użyteczna. Zalicza się bowiem do flory wskaźnikowej starszych lasów. Mimo iż rośnie na dziko, warto ją także mieć w swoim ogrodzie. Nadaje bowiem niepowtarzalny wygląd kwiatowym kompozycjom i czaruje oczy domowników oraz gości.
Wykorzystuje się ją jako roślinę okrywającą. Łodyga zazwyczaj osiąga rozmiary od 15 do 30 centymetrów. Natomiast rozpiętość liści dochodzi nawet do 0,5 metra. Okres kwitnienia przypada na miesiące wiosenno-letnie, jednak nawet bez kwiatów jest ona ozdobą. Zawdzięcza to swoim liściom, które przyjmują barwy od głębokiej zieleni po ciemny fiolet. Roślina nie jest wymagająca w uprawie. Warto jednak wiedzieć, jakie warunki są dla niej korzystne.
Jakie są odmiany tej rośliny?
Ajuga reptans, z racji swojej popularności, doczekała się wielu odmian. Różnią się one między sobą kolorem i kształtem liści oraz kwiatów, a także wielkością kwiatostanów. Połączenie różnych odmian rośliny zezwala na uzyskanie jeszcze ciekawszego efektu kolorystycznego na kwietniku.
Przede wszystkim należy wspomnieć o dąbrówce rozłogowej 'Atropurpurei’. Jest to najbardziej popularna odmiana z tego gatunku. Posiada purpurowe, wydłużone liście oraz kwiaty w kolorze intensywnie niebieskim.
Odmiana 'Braunherz’ mimo mniej efektywnych kolorów (jest bardziej brązowa) także ma swoje atuty. Jej liście mają kształt serca. ’Burgundy Glow’ cechują biało-purpurowe liście, a ’Alba’ zachwyca białymi, drobnymi kwiatuszkami. Wielokolorowe liście z przebarwieniami znajdziemy u odmian: 'Tricolor’, 'Multicolor’ oraz 'Cameleon’. Tym samym mają one nieco bardziej ekstrawagancki charakter.
Odmiana 'Variegata’ wyróżnia się swoimi niewielkimi rozmiarami (5-10 centymetrów) i sprawdza się idealnie jako roślina okrywowa.
Jakie wymagania ma Ajuga reptans?
Dąbrówka rozłogowa nie jest rośliną o wysokich wymaganiach czy skomplikowanej uprawie. Warto jednak zapewnić jej optymalne warunki rozwoju.
Ajuga reptans najlepiej rośnie na glebach o odczynie obojętnym, zasobnych w składniki mineralne i przepuszczalnych. Dla jej rozwoju korzystne jest stosowanie kompostu w celu wzbogacenia podłoża. Odnajduje się przede wszystkim w obszarach częściowo, ewentualnie w pełni, zacienionych. Większe nasłonecznienie nie jest przeszkodą, o ile gleba jest wilgotna. Radzi sobie z niską temperaturą, choć części ponadziemne warto okryć gałązkami świerkowymi w bezśnieżne zimy.
Najwięcej uwagi podczas uprawy dąbrówki wymagają jej szybko narastające rozłogi. Jeżeli wpływa negatywnie na pobliskie rośliny, wystarczy jedynie regularnie ją przycinać.
Szkodnikiem stanowiącym największe zagrożenie dla Ajugi reptans są mszyce. Ponadto może ona zostać zaatakowana przez mączniaka prawdziwego. Jest to gatunek grzyba, którego grzybnia rozwija się na liściach zajętej rośliny. Obecność pasożyta można rozpoznać po białym nalocie obecnym na częściach zielonych rośliny. Do zwalczania mączniaka wykorzystuje się środki grzybobójcze.
Jak rozmnażać dąbrówkę rozłogową?
W naturalnym środowisku roślina rozmnaża się za pomocą nasion roznoszonych przez mrówki. W uprawie dąbrówkę namnaża się poprzez podział sadzonek. Rozrośnięte kępy rośliny dzieli się na mniejsze. Następnie każdy z pędów umieszcza się w ziemi na głębokości rośliny macierzystej. Po zabiegu wskazane jest ubicie ziemi oraz intensywne podlanie gruntu. Ze względu na swoją ekspansywność, rozmnażanie rośliny nie jest problematyczne. Ponadto nadziemne rozłogi są zdolne do szybkiego ukorzenienia się. Zabieg rozmnażania rośliny najlepiej przeprowadzać na przełomie lata i jesieni.
Właściwości i zastosowanie dąbrówki rozłogowej
Ajuga reptans poprzez swój kolorowy wygląd nadaje ogrodom niepowtarzalnego charakteru i barw. Szczególnie ładnie prezentuje się posadzona pod drzewami, w miejscach, gdzie światło przeplata się z cieniem. Dobrze wywiązuje się z roli rośliny okrywowej. Ponadto nadaje się do ozdobnych upraw w różnego rodzaju pojemnikach i donicach. Niemniej jednak na tym nie kończą się jej zalety w ogrodzie. Ze względu na to, że porasta nawet trudno dostępne miejsca, chroni ona glebę przed erozją oraz osuwaniem się.
Dąbrówka rozłogowa właściwości i zastosowanie w lecznictwie
Poza walorami wizualnymi dąbrówka rozłogowa ma liczne właściwości lecznicze. Dąbrówka rozłogowa właściwości ma głównie ściągające i przeciwbólowe. Stosuje się ją jako składnik maści. Wspiera gojenie się wszelkiego rodzaju ran skóry. Można do nich zaliczyć poparzenia, odmrożenia, odleżyny, ukąszenia owadów. Zapobiega także występowaniu krwotoków. Jest naturalnym środkiem hamującym odczyny alergiczne. Jej właściwości antyseptyczne są wykorzystywane do zwalczania wyprysków, trądziku oraz łojotoku. Działa korzystnie na funkcjonowanie gruczołów tarczycy. Wspiera serce oraz ma właściwości kojące. Stosuje się ją ponadto w aromatoterapii. Suszone liście Ajugi mają bowiem przyjemny zapach żywicy.
Z dobroczynnych dąbrówka rozłogowa właściwości można korzystać na wiele sposobów. Dąbrówkę stosuje się zarówno w formie maści, naparów, nalewek, świeżego ziela, jak i maceratu olejowego. Co więcej, młode pędy boczne mogą stanowić składnik sałatek.
Jakie jeszcze dąbrówka rozłogowa właściwości posiada?
Maść przygotowuje się, rozcierając ziele z dowolnym tłuszczem, najlepiej w formie stałej. W tym celu można wykorzystać np. masło, smalec, olej kokosowy. Tak przygotowaną pastę zaleca się przede wszystkim do stosowania w przypadku chorób skóry, np. atopowego zapalenia. Macerat olejowy można także wykorzystać do nacierania skóry głowy. Poza zwalczaniem łupieżu poprawia kondycję włosów, odżywiając ich cebulki.
Napary z dąbrówki rozłogowej można wykorzystać do robienia okładów. Dolegliwość, na które mogą się okazać pomocne, to np. obrzęki gałki ocznej różnego pochodzenia. Mogą być także stosowne do nasiadówek w przypadku hemoroidów. Dzięki właściwościom aromatycznym napary działają także kojąco na serce, kaszel oraz układ nerwowy.
Liczne zalety dąbrówki rozłogowej sprawiły, że stała się ona rośliną niezastąpioną w ogrodzie i domowej apteczce! Jeżeli zaś nie mamy jej na swojej rabatce, a pragniemy korzystać z jej dobroczynnych właściwości, ziele dąbrówki można zakupić. W sklepach dostępne są gotowe produkty lecznicze, a także sadzonki do własnej uprawy i przetworów.
