Wskaźnik dotyczący przemocy seksualnej nie zmniejsza się. Ofiar jest bardzo wiele, a dostępna pomoc dość ograniczona. Każdego roku gwałconych jest mnóstwo kobiet. To właśnie one najczęściej są ofiarami, a mężczyźni sprawcami. Jednak nie należy przez to zapominać, że chłopców i mężczyzn także dotyka ten problem i niejeden z nich doświadcza wymuszania aktywności seksualnej ze strony kobiety. O znacznie większej ilości tego typu przemocy nie wiemy, gdyż mężczyźni są niechętni do ujawniania traumatycznych doświadczeń – zwłaszcza seksualnych. Obawiają się posądzenia o słabość i niemęskość.
Wzrost zainteresowania przemocą seksualną?
Niestety, w naszym kraju dostrzec można szereg zaniedbań ze strony państwa związanych z pomocą i profilaktyką przemocy seksualnej. Jesteśmy daleko za innymi krajami Europy Zachodniej i Stanami Zjednoczonymi, w których to standardy obowiązujące w tej dziedzinie są na prawdę wysokie. Opracowanie metod zapobiegawczych, tworzenie ośrodków pomocy i interwencji kryzysowej, a także kształcenie specjalistów w tym zakresie to tylko niektóre z działań jakie podejmują kraje Zachodu.
Czym jest przemoc seksualna?
Nie ma jednej, powszechnej i szeroko akceptowanej definicji przemocy seksualnej. Większość definicji, jakie znaleźć można w literaturze przedmiotu za przemoc seksualną uznaje sytuacje, w których dokonuje się wymuszenia zachowań o charakterze seksualnym. Form przemocy seksualnej, doprowadzających do traumy jest bardzo wiele. Zalicza się do nich:
- gwałt;
- wulgarne komentarze i żarty;
- naruszenie nietykalności cielesnej, na przykład poprzez dotykanie w miejscach publicznych;
- wymuszanie pocałunków;
- klepanie;
- przymus oglądania pornografii;
- podglądanie;
- dotyk.
Przemoc seksualna wcale nie musi wiązać się z bezwzględnym i bezpośrednim użyciem siły. Także inne formy przemocy doprowadzić mogą do silnej traumy seksualnej.
Czym kieruje się sprawca przemocy seksualnej?
Dla sprawcy przemocy liczy się szybkie i skuteczne osiągnięcie satysfakcji i zaspokojenia seksualnego kosztem swojej ofiary. Nie zwraca on uwagi na jej potrzeby i na to, że zwyczajnie może tego nie chcieć. Wykorzystanie ofiary może nastąpić poprzez:
- bezpośrednie użycie przemocy i siły;
- w wyniku gróźb;
- poprzez podstęp – podanie środków psychotropowych, czy alkoholu.
Skutki przemocy seksualnej
Następstwa wynikające z przemocy seksualnej mogą być opłakane. Zmiany w dotychczasowym zachowaniu, dolegliwości somatyczne, psychopatologiczne objawy to niektóre z reakcji występujących u ofiar przemocy seksualnej. Osoba zgwałcona może mieć skrajne stany emocjonalne – raz być wyciszona i spokojna, a raz płacząca, a nawet agresywna. Stan jej rozbicia i dezorganizacji może przypominać zaburzenia osobowości. Ofiara bardzo często rezygnuje z obowiązków zawodowych, opuszcza szkołę, nie spotyka się z bliskimi i przyjaciółmi.
Po całym zdarzeniu ofiara bardzo często bierze długie kąpiele – w ten sposób pragnie poradzić sobie z samoodczuwalnym wstrętem. W tym okresie możliwe są także próby samobójcze, zażywanie substancji psychoaktywnych oraz samookaleczenie. Jedną z najczęstszych reakcji jest PTSD – Zespół Stresu Pourazowego. Oprócz wymienionych objawów u ofiar przemocy seksualnej zauważyć można także zaburzenia odżywiania lub fobię.
Niezbędna pomoc!
Każda trauma seksualna powinna być rozpatrywana indywidualnie, choć uogólniając twierdzi się, że im poważniejsze zdarzenie, tym ilość objawów jest większa. Jednak wcale nie musi tak być. Pierwsze kroki działania w przypadku kontaktu z osobą, która doświadczyła przemocy seksualnej, powinny dążyć do:
- uspokojenia ofiary;
- oddzielenia jej od sprawcy;
- zmiany miejsca przebywania;
- zapewnienia obecności kogoś bliskiego;
- skontaktowania się z psychologiem.
Psycholog powinien sprawdzić, czy osoba, która doświadczyła przemocy seksualnej przeszła konsultacje medyczne, a także wskazać miejsce, w którym udzielana jest pomoc osobom po takich przeżyciach.
Istotne jest także zmniejszenie emocjonalnego napięcia oraz uświadomienie ofierze, że możliwość kontaktu z psychologiem może być szybka. Świadomość ta niewątpliwie uchroni ofiarę przed sytuacjami, z którymi mogłaby sobie nie poradzić.
Skala przestępstw na tle seksualnym
Pytanie dotyczące tej materii jest bardzo często zadawane. Jednak udzielenie na nie jednej, wartościowej i rzetelnej, odpowiedzi nie należy do najprostszych zadań i prawdę mówiąc – nie jest w ogóle możliwe. Wszelkie dostępne dane opierane są na ustaleniach specjalistów, lekarzy, psychoterapeutów oraz wszelkich innych osób, które mają styczność z ofiarami przemocy seksualnej.
Zdecydowana większość ofiar to kobiety. O tym już wspominaliśmy. Jeśli chodzi o dzieci, to ogólne proporcje są następujące – 1 chłopiec na około 5 dziewczynek. W przypadku młodocianych i dorosłych osób ta proporcja wzrasta. Mężczyźni bardzo często nie zgłaszają aktów przemocy, zatem podanie wiarygodnej ilości męskich ofiar seksualnych jest utrudnione. Warto jednak pamiętać, że i oni narażeni są na liczne wymuszanie aktywności seksualnej.
Zostały przeprowadzone anonimowe ankiety dotyczące skali przemocy seksualnej. Wynikło z nich jednoznacznie, że zjawisko to występuje znacznie częściej niż można wnioskować na podstawie danych od specjalistów bądź statystyk policyjno-sądowych. Liczba rzeczywistych gwałtów może być nawet 10 razy większa, niż tych zgłoszonych. Jest to straszne.
Choć i w naszym kraju brak wiarygodnych danych, związanych z przemocą seksualną, to z pełnym przekonaniem powiedzieć można, że przestępstwa na tle seksualnym skutkują u wielu ofiar problemami w związkach. Pamiętajmy – przemoc seksualna jest przyczyną zaburzeń psychopatologicznych oraz dysfunkcji seksualnej.
Nigdy nie należy lekceważyć problemu i bezzwłocznie skorzystać z pomocy bliskich i specjalistów.
Źródło:
- L. Grzesiuk, Psychoterapia. Praktyka, Warszawa 2006.
- Z. Lew-Starowicz, Przemoc seksualna; Warszawa 1992.
