Odleżyny, znane również jako owrzodzenia ciśnieniowe, stanowią poważne wyzwanie w opiece medycznej i pielęgnacyjnej. Są to uszkodzenia skóry i tkanki podskórnej, które wynikają z długotrwałego ucisku, często spotykane u osób długotrwale leżących lub o ograniczonej mobilności. Problem odleżyn nie dotyczy tylko seniorów czy pacjentów hospitalizowanych, ale może pojawić się u każdego, kto z różnych przyczyn jest zmuszony do długotrwałego unieruchomienia.
Co to są odleżyny ?
Odleżyny, znane również jako przeciwległe rany lub owrzodzenia z ucisku, to poważny problem zdrowotny dotykający osoby o ograniczonej mobilności. Stanowią one otwarte, trudno gojące się rany, które mogą prowadzić do licznych zakażeń. Przyczyną ich powstawania jest ucisk na ciało, co prowadzi do niedokrwienia i martwicy tkanek. Odleżyny mogą występować w różnych miejscach, najczęściej jednak dotykają okolic kości krzyżowej, pośladków, małżowin usznych, z tyłu głowy, łokci, pięt i kostek. Ich wygląd i stopień zaawansowania mogą się różnić, zaczynając od zaczerwienienia skóry po głębokie rany z martwicą tkanek.
Przyczyny odleżyn
Odleżyny są problemem zdrowotnym, który może dotknąć każdego, kto przez dłuższy czas jest unieruchomiony lub zmuszony pozostać w jednej pozycji. Te bolesne rany powstają w wyniku miejscowego ucisku i tarcia, które prowadzą do niedokrwienia i uszkodzenia tkanek. Ich występowanie jest związane z wieloma czynnikami, w tym z długością okresu unieruchomienia, warunkami otoczenia, jak również z poziomem i jakością opieki nad pacjentem.
- Długotrwała nieruchomość: Pacjenci przykuci do łóżka lub na wózku inwalidzkim są szczególnie narażeni na powstawanie odleżyn z powodu ciągłego ucisku na określone części ciała.
- Warunki otoczenia: Wysoka temperatura i wilgotność mogą zwiększać ryzyko powstawania odleżyn poprzez podrażnienie i osłabienie skóry.
- Opieka i ułożenie pacjenta: Niewłaściwa opieka i błędy w ułożeniu pacjenta mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka ucisku na wrażliwe części ciała.
- Stan zdrowia: Podeszły wiek, nieodpowiednia dieta, niedobory w nawodnieniu, problemy z oddawaniem moczu i stolca, a także choroby takie jak anemia, cukrzyca, miażdżyca czy nowotwory znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia odleżyn.
- Zaburzenia krążenia i inne dolegliwości: Problemy z krążeniem i dolegliwości układu oddechowego również mogą przyczyniać się do powstawania odleżyn, ponieważ ograniczają one dostęp tlenu do tkanek i utrudniają gojenie.
Jak zapobiegać odleżynom ?
Zapobieganie odleżynom jest kluczowym elementem opieki nad osobami obłożnie chorymi lub mającymi ograniczoną mobilność. Skuteczna profilaktyka opiera się na regularnej obserwacji, odpowiedniej pielęgnacji skóry, a także na aktywizacji pacjenta i zapewnieniu mu odpowiednich warunków bytowych. Działania prewencyjne mają na celu nie tylko utrzymanie dobrej kondycji skóry, ale również uniknięcie kosztownego i trudnego leczenia odleżyn.
- Regularna obserwacja skóry: Codziennie sprawdzaj stan skóry pacjenta, zwracając uwagę na zaczerwienienia, suchość, pęknięcia oraz inne niepokojące zmiany, które mogą wskazywać na początek problemu.
- Częsta zmiana pozycji ciała: Aby ograniczyć nacisk na wrażliwe obszary, zmieniaj pozycję ciała pacjenta co 2-3 godziny. Zachęcaj także do samodzielnej aktywności, o ile jest to możliwe.
- Użycie pomocy przeciwodleżynowych: Wykorzystuj specjalistyczne materace, poduszki oraz krążki przeciwodleżynowe, które zapewniają lepszą cyrkulację powietrza i redukują ucisk.
- Odpowiednia pielęgnacja skóry: Regularnie myj skórę przy użyciu środków o obniżonym pH i stosuj maści oraz kremy z emolientami, aby utrzymać skórę w dobrej kondycji.
- Wybór odpowiedniego ubrania: Preferuj odzież wykonaną z naturalnych, przewiewnych materiałów, bez guzików czy zamków, które mogą powodować dodatkowy nacisk.
- Zdrowa dieta i nawodnienie: Zapewnij pacjentowi odpowiednie nawodnienie oraz dietę bogatą w białko, witaminy i minerały, co wspiera regenerację skóry i ogólną kondycję organizmu.
Artykuł napisany przy współpracy z Magmar – Hurtownia medyczna.
