Artykuł sponsorowany.
Pojęcie posiłku regeneracyjnego stanowi istotny element prawa pracy. Czym tak naprawdę są te posiłki, jakie kryteria muszą spełniać, aby przysługiwały pracownikom, i jakie prawa oraz obowiązki wynikają z przepisów? W niniejszym artykule rozwiniemy te kwestie, a także omówimy sposób określania wydatku energetycznego pracowników oraz zasady dotyczące pracowników na zlecenie.
Posiłek regeneracyjny czy profilaktyczny?
Posiłki przysługujące pracownikom są zwyczajowo nazywane posiłkami regeneracyjnymi, choć zgodnie z przepisami bardziej właściwe jest określenie ich jako posiłków profilaktycznych. Wiele informacji na ten temat można znaleźć w portalach o rynku pracy, jak na przykład serwis Ad-Work.pl.
Jakie zasady tu obowiązują? Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów jasno określają, jaką wartość energetyczną powinny mieć te posiłki:
- Powinny one zawierać około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek i mieć kaloryczność około 1000 kcal, aby odpowiednio zrekompensować wydatek energetyczny związanym z wykonywaną pracą.
Pracownik ma prawo do posiłku profilaktycznego, gdy wykonuje pracę:
- Związaną z fizycznym wysiłkiem, który powoduje efektywny wydatek energetyczny organizmu wynoszący powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet w ciągu zmiany roboczej.
- Związaną z fizycznym wysiłkiem, który powoduje efektywny wydatek energetyczny organizmu wynoszący powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet w ciągu zmiany roboczej. Ta praca musi być wykonywana w pomieszczeniach zamkniętych, w których temperatura utrzymuje się poniżej 10°C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25°C.
- W okresie zimowym, który zgodnie z przepisami trwa od 1 listopada do 31 marca. Jednak samo rozpoczęcie okresu zimowego nie jest gwarancją uprawnienia do posiłku. Pracownik musi jednocześnie wykonywać pracę związaną z fizycznym wysiłkiem, który powoduje efektywny wydatek energetyczny organizmu wynoszący powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, a praca ta musi być wykonywana na otwartej przestrzeni w okresie zimowym.
Pracownicy mają także prawo do posiłków profilaktycznych przy wykonywaniu prac:
- Pod ziemią.
- Polegających na usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych sytuacji losowych.
Jak ustalić wydatek energetyczny?
Osoba, która nie jest specjalistą w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, nie jest w stanie samodzielnie określić zasad pomiaru wydatku energetycznego pracowników. Pracodawca ma obowiązek udowodnić, że pracownikowi faktycznie przysługuje posiłek profilaktyczny, ale nie musi być specjalistą w tej dziedzinie. Może on zlecić przeprowadzenie takich pomiarów i ich ocenę w kontekście ryzyka zawodowego dla pracowników pracujących w szczególnie trudnych warunkach.
Posiłki profilaktyczne a umowa zlecenie i B2B
Posiłki profilaktyczne przysługują pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. W przypadku współpracy z zleceniobiorcami, warto regulować kwestie dotyczące prawa do posiłków profilaktycznych w umowie zawartej z zleceniobiorcą.
Obowiązek zapewnienia posiłków profilaktycznych i napojów dotyczy wszystkich pracowników, zgodnie z art. 304 § 1 Kodeksu pracy. Jednakże obowiązki określone w art. 207 § 2 Kodeksu pracy stosuje się także do przedsiębiorców, którzy nie są pracodawcami i organizują pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż umowa o pracę lub prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek, zgodnie z art. 304 § 3 Kodeksu pracy.
W związku z powyższym, jeśli rodzaj pracy powoduje, że pracownik wykonuje pracę uciążliwą, która ma znaczny wpływ na wydatek energetyczny, zaleca się, aby osoby zatrudnione do takich prac były odpowiednio zdrowe i przeszkolone w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może także wymagać od osób zawierających umowy cywilnoprawne, aby przeszły badanie lekarskie lub przeszkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Może także być konieczne zapewnienie takim osobom środków ochrony osobistej, a także posiłków profilaktycznych i napojów.
