Niedobory witaminy B12 dotyczą sporej części ludzkiej populacji. Witamina brudu, tak zwana potocznie jest ta witamina, to bardzo ważny składnik, bez którego nasz organizm zaczyna źle funkcjonować. Co zrobić, by uzupełnić braki tej cennej witaminy? Jak rozpoznać nadmiar witaminy B12?
Jakie właściwości ma witamina B12?
Witamina B12 znana jest pod kilkoma nazwami, dla jednych jest witaminą brudu (jej produkcją zajmują się bakterie), dla innych kobalaminą lub czerwoną witaminą. Odpowiednia jej ilość zapewnia dobrą pracę układu krwionośnego i pokarmowego. Ma też ogromny wpływ na nasze zdrowe psychiczne i cały układ nerwowy.
Kobalamina jest związkiem chemicznym, który reguluje produkcję czerwonych krwinek. Z jej niedoborem zmagają się przeważnie osoby będące na diecie wegetariańskiej. Dzieje się tak dlatego, że występuje ona w produktach pochodzenia zwierzęcego.
Działanie witaminy B12
Do zadań witaminy B12 należą między innymi:
- Produkcja czerwonych krwinek.
- Wspieranie pracy układu nerwowego.
- Obniżenie poziomu lipidów.
- Synteza komórek.
Witamina B12 jest rozprowadzana wraz z krwią do całego organizmu. Magazynowana jest natomiast w szpiku kostnym oraz wątrobie.
Wszystko to sprawia, że prawidłowy poziom witaminy B12 jest niezwykle istotny w kontekście odpowiedniej pracy wielu narządów.
Ile witaminy B12 potrzebuje organizm – aktualne normy? Czy możliwy jest wit B12 nadmiar?
Aktualne normy w zakresie podaży witaminy B12 określa Urząd Żywności i Żywienia.
Dawka zależna jest o wieku i stanu zdrowia pacjenta.
Dobowe zapotrzebowanie na witaminę B12 dla osób zdrowych:
- dzieci (1-3 lata) – 0,9 μg,
- u dzieci (4-6 lat) – 1,2 μg,
- dzieci (7-9 lat) – 1,8 μg,
- młodzież – 1,8 do 2,4 μg,
- osoby dorosłe – 2,4 μg,
- kobiety karmiące piersią – 2, 8 μg,
- kobiety w ciąży – 2,6 μg.
Jeśli obniżone stężenie witaminy B12 ma swoje podłoże w chorobach układu pokarmowego i zmniejszonym wchłanianiu tej witaminy, lekarz zaleci przyjmowanie większych dawek. Powinny być one dostarczone pod postacią suplementów lub zastrzyków.
Jakie są skutki niedoboru witaminy B12 i czy nadmiar witaminy B12 może zaszkodzić?
Niedobory B12 zwane hipowitaminozą tejże witaminy, wynikają przeważnie z niedostatecznej ilości mięsa w diecie.
Kobalamina nie występuje w produktach roślinnych, dlatego osoby będące na diecie wegetariańskiej i wegańskiej mogą mieć poważne niedobory. Często powodują one liczne skutki uboczne. Jedynym wyjściem jest odpowiednie suplementacja.
Braki mogą skutkować objawami ze strony układu pokarmowego i nerwowego.
Do najpopularniejszych objawów niedoborów witaminy B12 należą:
- uczucie zmęczenia,
- niskie ciśnienie krwi,
- chudnięcie,
- zawroty głowy,
- wymioty,
- biegunka,
- brak apetytu,
- mrowienie kończyn,
- osłabienie mięśni,
- problemy natury psychicznej.
Niewystarczająca ilość witaminy B12 jest często diagnozowana w przypadku anemii. Duże braki, które nie są uzupełniane, mogą prowadzić do pogorszenia wzroku i utraty czucia w dolnych kończynach.
Częstym objawem u osób z postępującym deficytem tej witaminy jest błyszczący i gładki język, na którym pojawiają się owrzodzenia. Ma on intensywnie czerwoną barwę i jest sygnałem, że w organizmie może brakować kobalaminy.
O ile w przypadku anemii lekarz dość szybko namierza problem, to w sytuacji, gdy pacjent zgłasza się do psychiatry i opowiada o swoich zaburzeniach, diagnoza nie jest tak prosta.
Skąd biorą się niedobory witaminy B12?
Powodem niedoborów są nie tylko zaniedbania dietetyczne. Bardzo często zmagają się z nimi osoby, u których występują choroby układu pokarmowego zaburzające wchłanianie witaminy B12. Kłopot z wchłanianiem kobalaminy pojawia się również w trakcie stosowania inhibitorów pompy protonowej(IPP), które są wykorzystywane do leczeniu nadkwasoty i wrzodów żołądka.
Inne problemy, które mogą sugerować niedobór B12 to:
- choroba Leśniowskiego– Crohna,
- wrodzony niedobór czynnika wewnętrznego Castle’a,
- choroba Addisona i Biermera,
- zakażenie Helicobacter Pylori,
- zespół Zollingera–Ellisona,
- alkoholizm,
- zarażenie tasiemcem.
Wszelkiego rodzaju używki, takie jak kawa, alkohol czy papierosy mogę powodować zmniejszenie poziomu wit B12 we krwi. Stan ten może pojawić się też w przypadku długotrwałych antybiotykoterapii oraz chorób wątroby.
Różnorodność objawów sprawia, że bardzo trudno na pierwszy rzut oka stwierdzić, że pochodzą one od braków witaminowych.
Odpowiednie badania powinny jednak dość szybko pokazać, gdzie występuje problem. Badanie oznaczające poziom witaminy B12 można wykonać w laboratorium za 40-45zł.
Właściwa suplementacja sprawi, że niedobory zostaną szybko uzupełnione.
Niedobór witaminy B12 u osób starszych – skąd się bierze?
Szacuje się, że około 35% osób w wieku powyżej 60 lat cierpi z powodu niedoboru tej witaminy. Ryzyko rośnie wraz z wiekiem i ilością leków przyjmowanych na różne dolegliwości.
Do najpopularniejszych blokerów wchłaniania witaminy B12 zaliczymy leki wykorzystywane w leczeniu wrzodów żołądka i nadkwasocie, tzw. IPP. Utrudniają one wchłanianie się witamin z przewodu pokarmowego.
Wielu specjalistów uważa, że osoby starsze powinny na stałe włączyć suplementację tabletkami z wit B12. Pomoże uchronić ich to przed niedoborami, które ze względu na wiek mogą dać się seniorom we znaki.
Pamiętajmy, że początkowo łagodne symptomy w postaci zmęczenia czy rozdrażnienia, mogą przejść w ciężkie objawy neurologiczne, które spowodują mocne spustoszenie w organizmie.
Witamina B12 – nadmiar nie powoduje skutków ubocznych!
Hiperwitaminoza bardzo często daje objawy podobne do tych, które obserwujemy przy niedoborach. Zbyt duża ilość przyjmowanych witamin to często poważne skutki uboczne.
Opisywana dziś witamina jest jednak jednym z nielicznych wyjątków. Nadmiar witaminy B12 nie sprawia właściwie żadnych problemów! Nie powinien też powodować skutków ubocznych. Wyjątek ten tylko potwierdza regułę, która mówi, że we wszystkim należy zachować umiar i zdrowy rozsądek.
Duże ilości tej witaminy mogą powodować w skrajnym przypadku reakcje uczuleniowe. Dzieje się tak przeważnie, gdy witamina B12 przyjmowana jest wraz z preparatami zawierającymi dużą jej ilość.
Przedawkowanie kobalaminy z pożywienia jest właściwie niemożliwe u osób ze zdrowymi nerkami. Nadmiar jest bowiem wydalany z organizmu wraz z moczem.
Jak uzupełnić braki witaminy B12?
Braki witaminowe możemy uzupełnić w dwojaki sposób. Do wyboru mamy poprawę diety oraz suplementy diety dostępne w aptece bez recepty.
Suplementy zawierają sporą ilość metylo i cyjanokobalaminy, która zapewniają podobny poziom wchłaniania. Badania pokazują jednak, że więcej kobalaminy gromadzi się w wątrobie po metylokobalaminie.
Stosowanie leków nie zawsze jest jednak konieczne. Niewielkie braki z powodzeniem możemy niwelować stosując dobrze zbilansowaną dietę bogatą w mięso, jaja oraz nabiał.
Niektóre produkty spożywcze charakteryzują się dużą zawartością witaminy B12. Włączenie ich do diety spowoduje uzupełnienie braków. Gdzie więc szukać witaminy B12? Co jeść, by raz na zawsze rozwiązać problem z jej niedoborem?
Mięso – tu znajdziemy największą ilość wit B12
Mięso to jeden z głównych źródeł witaminy B12 – najbardziej polecana jest wieprzowina i wołowina. Drób(z wyjątkiem indyka) zawiera stosunkowo niewielką ilość B12.
Mięso nie jest jednak wyłącznym źródłem tej witaminy. Znajduje się ona też w niektórych gatunkach ryb.
Przetwory mleczne – bogate źródło dobrze przyswajalnej witaminy B12
Bogactwo wit B12 zapewniają także jaja oraz w mniejszej ilości mleko. Zamiast mleka można jednak spożywać jego przetwory. Twaróg i sery żółte zawierają jej zdecydowanie więcej, niż samo mleko.
Dostarczenie odpowiedniej ilości tej witaminy nie powinno być specjalnie trudne dla osób zdrowych, które nie są weganami. W przypadku osób z chorobami pokarmowymi konieczna może okazać się suplementacja.
Suplementy – szczególnie ważne na diecie wegetariańskiej
W przypadku wystąpienia dużych niedoborów lekarz może zalecić stosowanie jej w postaci zastrzyków.
Witamina B12 wchłania się zdecydowanie lepiej, gdy przyjmowana jest wraz z kwasem foliowym lub wapniem. Na proces wchłaniania pozytywnie wpływa również biotyna oraz witamina B6.
Jak rozpoznać niedobór i wit B12 nadmiar?
Rozpoznanie niedoborów jest stosunkowo proste – wystarczy oznaczyć stężenie witaminy we krwi, by dowiedzieć się czy cierpimy na jej niedobór.
Mnogość objawów, które pojawiają się w stanach złego wchłaniania tej witaminy sprawia, że diagnostyka może przysporzyć pewnych problemów.
Niedobory mogą utrudniać działanie zarówno układu nerwowego, pokarmowego jak również dawać objawy psychiatryczne. Wpływają jednak na organizm w zdecydowanie szerszym wymiarze.
Podstawowe badania, które pomogą zdiagnozować problem oraz znaleźć jego przyczynę to:
- morfologia krwi,
- oznaczenie stężenia wit B12 w surowicy,
- badania immunologiczne,
- gastroskopia.
Znając przyczynę niedoborów, możemy skutecznie uzupełnić jej braki za pomocą suplementów, zastrzyków lub zwiększonego spożycia pokarmów bogatych w witaminę B12.
Nadmiar kobalaminy jest stosunkowo rzadki – zbyt duża ilość przyjętej witaminy wydalana jest wraz z moczem.
Podsumowanie: Dlaczego witamina B12 jest tak ważna dla naszego organizmu?
Kobalamina zwana potocznie witaminą B12 to związek, który jest konieczny do prawidłowego funkcjonowania organizmu każdego człowieka. Dzięki niej wytwarzane są kwasy nukleinowe(DNA).
Bierze ona również udział w syntezie mieliny, która jest osłoną włókien nerwowych. Jej braki mają wpływ na powstanie zmian demielinizacyjnych w mózgu.
Witamina ta ma również ogromny wpływ na produkcję czerwonych krwinek – braki powodują liczne skutki uboczne, które poważnie zagrażają naszemu zdrowiu.
Kontrolę stężenia kobalaminy powinny regularnie przeprowadzać osoby nie jedzące mięsa oraz produktów pochodzenia zwierzęcego. Badania pokazują, że u wegan około 80% populacji ma poważny deficyt tej witaminy.
To wszystko sprawia, że spożywanie odpowiedniej ilości witaminy B12 jest konieczne, by organizm ludzki dobrze funkcjonował!
Deficyt kobalaminy można z powodzeniem uzupełniać odpowiednią dietą lub suplementami. W skrajnych przypadków można zdecydować się na zastrzyk. Dobrą informacją jest fakt, że nadmiar witaminy B12 nie jest szkodliwy.
Warto podkreślić, że osoby mające niedobory witaminy B12 są często źle diagnozowane. Wynika to z dość nietypowych objawów, które mogą pojawić się w przypadku braków tej witaminy w organizmie. Szerokie spektrum objawów powoduje, że warto raz na jakiś czas skontrolować poziom B12 w surowicy i mieć pewność, że jest ona na dobrym poziomie.