Choroby psychiczne dwubiegunowe, bardziej znane jako Choroba Afektywna Dwubiegunowa (ChAD), są złożonymi zaburzeniami, które wpływają na emocje, myśli i działania dotkniętych osób. W poniższym artykule, specjalista z długim stażem w dziedzinie medycyny psychicznej, omawia ten temat w sposób informacyjno-edukacyjny.
Co to jest Choroba Dwubiegunowa?
Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), często nazywana chorobą dwubiegunową, jest przewlekłym zaburzeniem psychicznym, którego najbardziej zauważalnymi objawami są ekstremalne zmiany nastroju, energii i zdolności do wykonywania codziennych czynności.
W rzeczywistości, osoba z ChAD może przechodzić między dwoma skrajnymi stanami emocjonalnymi, nazywanymi fazami maniakalną i depresyjną. Faza maniakalna charakteryzuje się okresem intensywnej radości, aktywności i energii. W trakcie tej fazy, osoba może odczuwać euforię, mieć nadmiar energii i być bardzo aktywna. Może również przejawiać nadmierne optymistyczne myślenie, które może prowadzić do podejmowania ryzykownych decyzji, takich jak niekontrolowane wydawanie pieniędzy lub angażowanie się w ryzykowne zachowania seksualne.
Z drugiej strony, faza depresyjna charakteryzuje się okresami głębokiego smutku, beznadziejności i braku energii. Podczas tej fazy, osoba może odczuwać intensywne uczucia smutku, utraty zainteresowania lub przyjemności z normalnie cieszących aktywności, problemy ze snem, uczucie zmęczenia i braku energii, trudności z koncentracją, a nawet myśli samobójcze.
Co istotne, choroba afektywna dwubiegunowa nie jest jednolita dla wszystkich. Zaburzenia dwubiegunowe objawy mogą się różnić w zależności od typu choroby dwubiegunowej. Na przykład, ChAD typu 1 charakteryzuje się co najmniej jednym epizodem manii, który może poprzedzać lub następować po epizodzie hipomani lub depresji. Z kolei ChAD typu 2 charakteryzuje się co najmniej jednym epizodem depresji klinicznej i co najmniej jednym epizodem hipomanii, ale bez pełnej manii.
Poza tym, niektóre osoby mogą doświadczać tzw. mieszanych epizodów, które zawierają jednocześnie objawy mani i depresji. Mogą one obejmować uczucie smutku i beznadziejności podczas jednoczesnego odczuwania ekstremalnej energii.
Również warto zauważyć, że choroby psychiczne dwubiegunowe mogą wpływać na wiele aspektów życia osoby, w tym zdolności do wykonywania codziennych czynności. Podczas fazy mani, osoba może mieć trudności z utrzymaniem zwykłych rutyn, takich jak praca, szkoła lub utrzymanie związków. Podobnie, w fazie depresyjnej, osoba może mieć trudności z wstawaniem z łóżka, jedzeniem lub nawet mówieniem z innymi.
Zaburzenia Dwubiegunowe Objawy
Symptomatologia choroby afektywnej dwubiegunowej jest zróżnicowana i może obejmować takie objawy dwubiegunowości:
- Skrajne zmiany nastroju – od manii do depresji. Osoby cierpiące na to zaburzenie mogą doświadczać drastycznych zmian nastroju, które mogą przechodzić od ekstremalnej radości do głębokiego smutku. W momencie manii mogą odczuwać euforię, a w fazie depresyjnej mogą być przytłoczone uczuciem smutku lub beznadziejności.
- Wysoki poziom energii podczas fazy maniakalnej. Podczas fazy maniakalnej osoba może być niezwykle aktywna i pełna energii, często z trudnościami z zasypianiem lub utrzymaniem snu. Może też wykazywać nadmierne zaangażowanie w aktywności, które dają jej przyjemność, takie jak zakupy, seks czy ryzykowne inwestycje.
- Spadek energii podczas fazy depresyjnej. W fazie depresyjnej osoba może odczuwać brak energii, co może prowadzić do trudności w wstawaniu z łóżka, braku zainteresowania lub radości z normalnych aktywności, a nawet do problemów z jedzeniem i utrzymaniem dobrej higieny osobistej.
- Problem z koncentracją. Osoby z ChAD mogą mieć problemy z koncentracją, podejmowaniem decyzji czy pamięcią. Mogą one również doświadczać uczucia rozproszenia czy niezdolności do skupienia się na jednym zadaniu.
- Myśli samobójcze. Niestety, myśli samobójcze są częstym objawem ChAD, zwłaszcza w fazie depresyjnej. Właśnie dlatego tak ważne jest, aby poszukiwać pomocy medycznej, jeśli ktoś doświadcza takich myśli.
- Zmienność zachowań. W fazie maniakalnej osoba może podejmować ryzykowne, impulsywne decyzje, często bez zrozumienia konsekwencji. Natomiast w fazie depresyjnej osoba może wycofać się z normalnych aktywności i interakcji społecznych.
- Zmiany w snie i apetycie. W fazie maniakalnej osoba może mieć problemy ze snem, natomiast w fazie depresyjnej może mieć tendencję do nadmiernego spania. Podobnie, apetyt może się zmieniać, prowadząc do nadmiernego jedzenia lub braku apetytu.
- Uczucia winy lub bezwartościowości. Osoby z ChAD, szczególnie w fazie depresyjnej, mogą odczuwać intensywne uczucia winy, bezwartościowości i rozpaczy.
Pamiętaj, że jeśli Ty lub ktoś, kogo znasz, doświadcza tych objawów, ważne jest skonsultowanie się z profesjonalistą w dziedzinie zdrowia psychicznego. Choroba afektywna dwubiegunowa jest poważnym stanem, ale z odpowiednim leczeniem, można prowadzić pełne, zdrowe życie.
Dwubiegunowa Depresja
Dwubiegunowa depresja, inaczej zwana afektywne dwubiegunowe zaburzeniem, jest jednym z dwóch głównych aspektów choroby afektywnej dwubiegunowej. W fazie depresyjnej, osoby cierpiące na ChAD mogą doświadczać intensywnego smutku, utraty zainteresowań, problemów ze snem, a nawet myśli samobójcze.
Choroba Afektywna Dwubiegunowa u Dziecka
Choroba afektywna dwubiegunowa, choć częściej diagnozowana u dorosłych, może również wystąpić u dzieci, choć jest to rzadziej spotykane. Diagnoza ta może być wyjątkowo trudna do postawienia u młodszych pacjentów, ze względu na podobieństwo objawów dwubiegunowości do innych, częściej spotykanych zaburzeń u dzieci, takich jak ADHD, zaburzenia zachowania czy zaburzenia depresyjne.
Symptomy mogą obejmować skrajne zmiany nastroju, trudności z koncentracją, zachowania impulsywne, nadmierną aktywność, a także okresy intensywnego smutku. Ważne jest, aby pamiętać, że dzieci z ChAD mogą doświadczać tych objawów w sposób odmienny od dorosłych, co dodatkowo komplikuje diagnozę.
Jeżeli rodzice lub opiekunowie podejrzewają, że ich dziecko może cierpieć na ChAD, zaleca się skonsultowanie z lekarzem specjalistą – psychiatrą dziecięcym. Specjalista ten będzie miał doświadczenie i wiedzę niezbędną do oceny objawów, a także do zdecydowania, czy objawy są wynikiem ChAD czy innego stanu. Zgodnie z zaleceniami, dzieci z podejrzeniem ChAD powinny być poddane szczegółowej ocenie psychiatrycznej.
Psychoza Dwubiegunowa
Psychoza dwubiegunowa to poważne objawienie ChAD, które obejmuje utratę kontaktu z rzeczywistością. Osoby z psychozą dwubiegunową mogą doświadczać halucynacji lub urojeń, które mogą wymagać natychmiastowej interwencji medycznej.
Leczenie Choroby Afektywnej Dwubiegunowej
Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD) jest złożonym procesem, który często obejmuje kombinację farmakoterapii i terapii behawioralnej. Istnieje wiele aspektów tego podejścia:
- Farmakoterapia. Jest to podstawowy element leczenia ChAD. Leki są zazwyczaj pierwszym krokiem w leczeniu i mogą pomóc w stabilizacji nastroju i kontroli objawów.
- Stabilizatory nastroju, takie jak lit, lamotrygina, czy walproinian, są często stosowane do kontroli skrajnych zmian nastroju charakterystycznych dla ChAD.
- Antypsychotyki, takie jak kwetiapina czy olanzapina, mogą być użyte do leczenia objawów manii lub depresji, szczególnie gdy inne leki są nieskuteczne.
- Leki przeciwlękowe, takie jak benzodiazepiny, mogą być użyte do łagodzenia niektórych objawów, takich jak niepokój czy bezsenność.
- Terapia behawioralna. Jest to kluczowy element leczenia, który pomaga osobom cierpiącym na ChAD radzić sobie z objawami i poprawić jakość życia.
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest techniką terapeutyczną skoncentrowaną na uczeniu pacjentów, jak identyfikować i zmieniać niezdrowe schematy myślenia i zachowania. W kontekście ChAD, CBT może pomóc pacjentom zrozumieć, jak ich myśli i zachowania wpływają na ich nastrój i jak mogą oni wpływać na te myśli i zachowania, aby lepiej zarządzać swoim stanem.
- Terapia skoncentrowana na rodzinie jest terapią, która pomaga członkom rodziny zrozumieć chorobę i jak mogą oni najlepiej wspierać swojego bliskiego. Może to obejmować nauczenie członków rodziny o chorobie, jak rozpoznawać objawy i jak radzić sobie z konfliktami.
- Terapia elektrowstrząsowa (ECT. W niektórych przypadkach, kiedy inne formy leczenia są nieskuteczne, ECT może być stosowana. ECT polega na przeprowadzeniu kontrolowanego prądu przez mózg w celu wywołania krótkotrwałego napadu drgawek, co pomaga w regulacji nastroju.
- Zmiany stylu życia. To obejmuje zdrowe nawyki żywieniowe, regularne ćwiczenia, utrzymanie regularnego harmonogramu snu, unikanie alkoholu i narkotyków, oraz naukę technik radzenia sobie ze stresem.
- Wsparcie społeczne. Grupy wsparcia, zarówno osobiście, jak i online, mogą stanowić istotną część planu leczenia. Wspólnota osób, które doświadczyły podobnych problemów, może zapewnić poczucie zrozumienia i akceptacji, które jest niezbędne dla zdrowia psychicznego.
Jest ważne, aby pamiętać, że każdy pacjent jest inny i co działa dla jednej osoby, może nie działać dla innej. Dlatego plan leczenia powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta. Pomimo wyzwań, z odpowiednim leczeniem, osoby cierpiące na ChAD mogą prowadzić satysfakcjonujące i produktywne życie.
Na koniec…
Choroba afektywna dwubiegunowa to poważne zaburzenie, które wpływa na miliony osób na całym świecie. Choć objawy mogą być trudne do zarządzania, istnieją skuteczne strategie leczenia, które mogą pomóc osobom cierpiącym na ChAD żyć pełnym i zdrowym życiem. Pamiętaj, że jeśli podejrzewasz, że Ty lub ktoś, kogo znasz, może cierpieć na ChAD, skonsultuj się z profesjonalnym pracownikiem służby zdrowia.
