Niedoczynność tarczycy u dzieci, zwana również hipotyreozą, to ważny problem zdrowotny, który może prowadzić do poważnych konsekwencji, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowany i leczony. W artykule omówimy przyczyny, objawy oraz metody leczenia niedoczynności tarczycy u dzieci. Choroby tarczycy u dzieci warto znać, tak samo zresztą jak inne choroby dziecięce.
Czym jest tarczyca?
Tarczyca to istotny gruczoł wydzielania wewnętrznego o motylkowatym kształcie, który znajduje się na przedniej stronie szyi, tuż poniżej chrząstki tarczowatej krtani. Jest to jeden z najważniejszych gruczołów w organizmie, który pełni kluczowe funkcje w utrzymaniu homeostazy oraz regulacji procesów metabolicznych. Tarczyca składa się z dwóch płatów połączonych cienkim przewężeniem, zwanych łączkiem tarczycy. Gruczoł ten jest bogato unaczyniony oraz unerwiony, co pozwala mu na efektywną wymianę substancji i szybką komunikację z resztą organizmu.
Głównym zadaniem tarczycy jest produkcja i wydzielanie hormonów tarczycy, takich jak tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3), które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania różnych układów i narządów. Hormony te są syntetyzowane w strukturach tarczycy zwanych pęcherzykami, które zawierają koloid – substancję bogatą w jod, niezbędną do syntezy hormonów.
Hormony tarczycy pełnią wiele istotnych funkcji w organizmie, w tym:
- Regulacja metabolizmu. T4 i T3 wpływają na tempo przemiany materii, kontrolując ilość energii zużywanej przez organizm oraz wpływając na temperaturę ciała.
- Wspomaganie rozwoju i wzrostu. Hormony tarczycy mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego wzrostu kości, dojrzewania układu nerwowego oraz rozwoju mózgu u dzieci.
- Modulacja pracy układu sercowo-naczyniowego. Hormony tarczycy wpływają na siłę i częstotliwość skurczów serca, a także na napięcie i rozkurcz naczyń krwionośnych.
- Regulacja procesów rozrodczych. Hormony tarczycy wpływają na płodność oraz mają znaczenie w utrzymaniu prawidłowego przebiegu ciąży.
Wydzielanie hormonów tarczycy jest ściśle kontrolowane przez układ hormonalny organizmu. Przysadka mózgowa, znajdująca się u podstawy mózgu, wydziela hormon tyreotropowy (TSH), który stymuluje tarczycę do produkcji T4 i T3. Poziom TSH jest regulowany przez układ sprzężenia zwrotnego, który pozwala na utrzymanie równowagi hormonalnej w organizmie. W przypadku zaburzeń pracy tarczycy, takich jak niedoczynność lub nadczynność, równowaga ta zostaje zachwiana, co prowadzi do różnych objawów i powikłań zdrowotnych.
Przyczyny niedoczynności tarczycy u dzieci
Niedoczynność tarczycy u dziecka może mieć różne przyczyny. Niektóre z nich to:
- Wrodzona niedoczynność tarczycy. Spowodowana nieprawidłowościami w rozwoju tarczycy, brakiem jodu w diecie matki lub mutacjami genetycznymi.
- Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto). Stan, w którym układ odpornościowy atakuje tarczycę, prowadząc do jej uszkodzenia.
- Leczenie nadczynności tarczycy u dziecka. Np. radioterapia.
- Niedobór jodu w diecie dziecka.
Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci
Niedoczynność tarczycy u dzieci objawy różnią się w zależności od wieku dziecka. W przypadku niemowląt, objawy mogą obejmować:
- opóźnienie wzrostu i przyrostu masy ciała,
- ospałość,
- zwiększone zapotrzebowanie na sen,
- wypadanie włosów,
- suchość skóry,
- obrzęk twarzy.
U starszych dzieci, objawy mogą obejmować:
- opóźnienie wzrostu i rozwoju,
- problemy z koncentracją,
- zmniejszona tolerancja na zimno,
- zaparcia,
- wzmożone uczucie zmęczenia.
Źródło: Vecteezy
Diagnostyka i leczenie niedoczynności tarczycy u dzieci
Badania diagnostyczne
Dokładne zrozumienie objawów tarczycy u dzieci jest kluczowe dla prawidłowego zdiagnozowania stanu. Diagnostyka obejmuje:
- Badanie TSH u noworodka. Rutynowe badanie przesiewowe, które pozwala na wczesne wykrycie wrodzonej niedoczynności tarczycy. Test ten jest przeprowadzany kilka dni po urodzeniu dziecka i polega na oznaczeniu stężenia hormonu TSH we krwi.
- Badanie poziomu hormonów tarczycy (TSH, FT4). Dla starszych dzieci i młodzieży, jeśli występują objawy sugerujące zaburzenia pracy tarczycy. Badanie poziomu TSH oraz wolnej (niezwiązanej z białkami transportowymi) frakcji tyroksyny (FT4) pozwala na ocenę funkcji tarczycy oraz wykrycie ewentualnych zaburzeń.
- Badania obrazowe. Np. ultrasonografia tarczycy, scyntygrafia tarczycy, aby ocenić strukturę i funkcję gruczołu. Ultrasonografia pozwala na ocenę wielkości, kształtu oraz struktury tarczycy, wykrycie ewentualnych guzków czy zmian zapalnych, podczas gdy scyntygrafia tarczycy pozwala na ocenę funkcji gruczołu oraz rozkładu jodu w jego wnętrzu.
Leczenie
Leczenie niedoczynności tarczycy u dziecka polega na suplementacji hormonów tarczycy. Dzieci z wrodzoną niedoczynnością tarczycy muszą otrzymywać leczenie już od pierwszych dni życia, aby uniknąć trwałego uszkodzenia układu nerwowego oraz opóźnienia rozwoju. Leczenie farmakologiczne obejmuje podawanie syntetycznej formy hormonu tarczycy, tj. lewotyroksyny (L-T4). Dawka leku jest dobierana indywidualnie dla każdego dziecka, w zależności od wieku, masy ciała oraz poziomu hormonów tarczycy we krwi.
Ważne jest regularne monitorowanie funkcji tarczycy u dzieci leczonych z powodu niedoczynności tarczycy. Kontrole obejmują badanie poziomu hormonów tarczycy we krwi, co pozwala na dostosowanie dawki lewotyroksyny oraz ocenę skuteczności terapii. W przypadku prawidłowego leczenia, dzieci z niedoczynnością tarczycy rozwijają się prawidłowo oraz osiągają normalny wzrost i rozwój poznawczy.
Nadczynność tarczycy u dzieci i choroby tarczycy u dzieci
Nadczynność tarczycy u dziecka, zwana również hipertyreozą, to również poważne zaburzenie, które może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych. Choroba Gravesa-Basedowa u dzieci to najczęstsza przyczyna nadczynności tarczycy u młodych pacjentów.
Nadczynność tarczycy u niemowląt jest rzadsza, ale może wystąpić w wyniku przenikania przeciwciał stymulujących tarczycę z krwi matki do krwi dziecka, szczególnie gdy matka ma chorobę Gravesa-Basedowa. Objawy nadczynności tarczycy u dzieci obejmują:
- pobudzenie i nadpobudliwość,
- utrata masy ciała mimo dobrego apetytu,
- wzmożona potliwość,
- drżenie rąk,
- przyspieszony wzrost,
- ból mięśni i osłabienie,
- często występujące bóle głowy.
Leczenie nadczynności tarczycy u dzieci może obejmować leki hamujące syntezę hormonów tarczycy, radioterapię z użyciem jodku radioaktywnego (RAI) oraz chirurgię. Wybór metody leczenia zależy od wieku dziecka, nasilenia objawów oraz stanu ogólnego zdrowia.
Warto wiedzieć
Niedoczynność tarczycy u dzieci może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. Ważne jest, aby śledzić rozwój dziecka oraz obserwować ewentualne objawy sugerujące zaburzenia pracy tarczycy. W przypadku podejrzenia niedoczynności tarczycy u dziecka, należy skonsultować się z lekarzem pediatrą lub endokrynologiem, który przeprowadzi odpowiednie badania diagnostyczne i wdroży leczenie.
